Đây là trạng thái vấn đề gây choáng. Trong năm nghìn năm các vua đã cố chinh phục thần dân của họ. Kết quả là ở chỗ không còn vua thêm nữa. Nếu họ vẫn còn tồn tại trong vài trường hợp, họ là đầy tớ cho người của họ. Ngày nay, địa vị của Nữ hoàng Anh không nhiều hơn người hầu, vì chính nghị viện quyết định thu nhập của bà ấy. Tuỳ nghị viện tăng hay giảm nó hay dừng toàn bộ nó. Lí do là gì?
Lí do là Khổng Tử. Lão Tử đã nói với Khổng Tử rằng chính ngày ông ta tới gặp ông ấy, “Ông sẽ làm suy đồi thế giới bằng triết lí của ông. Ông sẽ tuyên bố luật pháp, và vô trật tự sẽ phổ biến khắp. Nếu ông cố cho phương hướng, xã hội sẽ lao vào vô phương hướng. Dừng việc cố làm điều tốt cho thế giới và thế giới sẽ dừng việc trở thành xấu.”
Tuy nhiên điều này là rất khó, rất gian nan. Không thể nào tin được rằng bệnh nhân phải không được cho thuốc và người đó sẽ phục hồi.
Tuy nhiên nhiều bệnh viện ở phương Tây đã bắt đầu thực nghiệm theo hướng này. Lão Tử đang chứng tỏ đúng từ rất nhiều góc độ. Làm trị liệu đối chứng cho bệnh nhân này, làm trị liệu vi lượng cho bệnh nhân khác với cùng bệnh, làm trị liệu tự nhiên cho người thứ ba với cùng chứng bệnh và cho người thứ tư uống tro lấy từ một Baba (thầy bói). Kết quả đạt được, theo tỉ lệ phần trăm, là như nhau. Bẩy mươi phần trăm số người được khoẻ lại trong mọi trường hợp, dù đó là qua đối chứng, vi lượng, hoá học, tự nhiên hay ngay cả tro của thầy bói.
Thế thì điều được thừa nhận là có lẽ mọi nhánh y học này đều có năng lực chữa lành. Cho nên họ đã tiến hành một thực nghiệm mới. Trong số mười bệnh nhân, năm người được cho điều trị và năm người được cho nước lã. Trong cả hai trường hợp, việc phục hồi là bằng nhau. Nước chữa được nhiều như bất kì thuốc nào. Bây giờ họ nói rằng nếu bạn bị cảm, uống thuốc trong bẩy ngày và bạn sẽ ổn: không uống thuốc trong bẩy ngày và bạn sẽ ổn. Chẳng cái gì là rõ ràng về cái gì thực sự chữa cho một người.
Lão Tử nói: Tự nhiên chữa cho bản thân nó. Bỏ mọi thứ cho tự nhiên đi. Không can thiệp vào tự nhiên, bạn là nguyên nhân của mọi sự lộn xộn. Bỏ nó cho tự nhiên và tự nhiên sẽ tìm ra cách chữa. Cái cho bạn việc sinh, cái cho bạn cuộc sống, vì cái đó bạn thở, do cái đó bạn có ý thức, năng lượng đó là vô hạn, khổng lồ. Nó sẽ lau sạch ốm bệnh của bạn. Bạn là một với luồng năng lượng này; đừng đi ngược lại nó. Để dòng chảy này đưa bạn đi tới bất kì chỗ nào, để nó làm cho bạn làm bất kì cái gì. Nếu ốm bệnh tới, đón chào nó, được chuẩn bị để sống cùng nó. Bỏ mọi thứ cho tự nhiên; để tự nhiên làm điều nó thấy hài lòng.
Nếu chúng ta hiểu nó theo cách này, Lão Tử là tự nhiên liệu pháp duy nhất. Trị liệu của ông ấy là thuần tự nhiên liệu pháp. Nếu bạn băng bụng, trát bùn lên bụng hay thụt tháo – đó không phải là tự nhiên liệu pháp. Bỏ nó toàn bộ cho tự nhiên. Để tự nhiên lấy tiến trình của nó và là một với nó.
Lão Tử nói, “Không bơi. Nổi.” Bỏ cho sông đưa bạn tới chỗ nó muốn. Không hỏi đích đến của bạn là ở đâu. Bất kì chỗ nào bạn tới đều là đích của bạn. Lão Tử nói: “Chỉ trong thu xếp như vậy, hoa của tôn giáo nở ra.”
“Trí huệ sinh, mới có dối trá. Lục thân chẳng hoà, mới có hiếu từ.”
Khi chúng ta nói rằng người này người nọ có con vâng lời, chúng ta ngụ ý rằng người đó là ngoại lệ.
Lão Tử nói: “Là con là vâng lời.” Con vâng lời là việc nói lặp. Nếu chúng ta nói người mẹ nào đó là rất tốt, điều đó ngụ ý lòng tốt là phẩm chất, điều tách rời khỏi người mẹ. Người mẹ có thể tốt hay có thể không tốt. Do đó, nói người mẹ thế này thế nọ là tốt sẽ chỉ ra rằng các bà mẹ là không còn tốt. Cô ấy là ngoại lệ nếu cô ấy là tốt. Do đó chúng ta khen điều đó. Khi chúng ta khen những điều này chúng ta ngụ ý rằng con không còn vâng lời, các bố không còn tốt và các mẹ bị tước đi sự yêu mến vị tha.
Lão Tử nói: đây là những dấu hiệu của suy đồi. Khi mẹ phải được ca ngợi vì tình yêu người mẹ của cô ấy, khi bố phải được tán dương vì sự yêu mến vị tha của anh ta và khi con phải được ca ngợi vì việc vâng lời của nó, thế thì biết rằng ốm bệnh đã đạt tới giai đoạn cuối cùng.
Lão Tử này có vẻ giống người lộn ngược. Nhưng hoàn toàn có thể là chúng ta mới là lộn ngược và duy nhất ông ấy đang đứng đúng: Điều ông ấy nói dường như là đúng. Cái gì có đó để nói về tình yêu của mẹ? Chính việc là mẹ ngụ ý yêu. Gọi mẹ là việc yêu là vô nghĩa. Là mẹ ngụ ý là yêu. Tương tự là con ngụ ý là vâng lời. Không thể có “con vâng lời.” Đó là việc lặp lại vô dụng. Là con trai là việc mở rộng của bố và mẹ. Nó là chân tay của họ, tương lai của họ, cho nên vấn đề về vâng lời hay không vâng lời phải không nảy sinh.
Tôi không nói rằng tay tôi là vâng lời. Nhưng nếu một ngày nào đó, tay được ca ngợi hay bị kết án về việc vâng lời của chúng, biết rằng mọi người đã bắt đầu trở nên bị liệt. Cái gì sẽ là hoàn cảnh hiện tại nếu một ngày nào đó báo chí đăng tin về một tay vâng lời nâng cốc nước khi nó bị làm cho và vâng theo các mệnh lệnh từ não? Điều đó sẽ chỉ có nghĩa rằng tê liệt đã trở thành một phần của cuộc sống. Bây giờ ngay cả tay cũng không làm mệnh lệnh của chúng ta.
Thế giới chúng ta sống trong là thế giới tê liệt. Không bố nào tự tin rằng con mình sẽ vâng lời anh ta. Nếu một số con có vâng lời, họ thường là người ngu đần, người không cho sự thoả mãn. Họ ngồi khi họ được bảo ngồi và không đứng dậy chừng nào chưa được bảo. Những đứa con đó, người dường như là có chút thông minh từ chối nghe lời. Ngược lại, họ bận rộn cố làm cho bố của họ thành bố vâng lời.
Năm mươi năm trước – các nhà tâm lí Mĩ nói vậy – con trai và con gái nhón chân đi trong nhà của chúng. Bây giờ đó là cách khác. Bây giờ bố mẹ vào nhà một cách lén lút vì sợ đương đầu với con cái. Năm mươi năm trước con cái bị áp bức. Bố mẹ bây giờ sợ họ tạo ra phức cảm trong con cái. Họ sợ các nhà tâm lí có thể nói rằng họ đã làm hỏng tâm lí của con và làm hại nó.
Thế giới đang trong tình trạng tê liệt ngày nay vì nó đã không chú ý tới Lão Tử. Chính luận điểm của Lão Tử là người ta phải không cố trói buộc tính tự nhiên của cuộc sống vì thế thì nó nhất định phá ra. Không đòi hỏi vâng lời vì sợ rằng nó biến thành khinh thường. Không cho mệnh lệnh vì người kia có bản ngã của mình nữa, cái nhất định phản ứng.
Khi bố nói anh ta sẽ làm cho con vâng lời, con nói: để xem bố làm điều đó thế nào. Bản ngã của bố trao sự sống cho bản ngã của con. Khi bố không nghiêng về đòi hỏi vâng lời, con không có lí do gì để không vâng lời vì không có cái đối lập được tạo ra bên trong nó.
Hiểu điều này một chút. Khi bố để tâm tới đòi hỏi của mình, con cũng trở nên tỉnh táo. Nếu bao giờ có tranh đấu giữa bố và con, chính con chung cuộc thắng. Bố là năng lượng mất dần; con là năng lượng đang lên. Con sẽ thắng; bố sẽ thua. Điều đang xảy ra trên khắp thế giới là các bố nhanh chóng thất thế với con của họ.
Điều rất kì lạ là phải có xung đột giữa bố và con. Turgenev đã viết cuốn sách, Bố và Con. Đó là cuốn sách có giá trị, câu chuyện về bất hoà kịch liệt giữa bố và con. Mọi bố đều tranh đấu với con của mình, và mọi con đều tranh đấu với bố của mình. Lão Tử sẽ nói, “Cái gì có thể có đó mà lớn hơn trạng thái điên và bệnh khi bố và con tranh đấu với nhau?”
Thế thì cách chữa là gì? Chúng ta thấy tranh đấu này xảy ra ở mọi nhà, trong mọi gia đình, và ở từng bước cả hai đều hăm hở thắng. Bố là người thua và lí do đằng sau thất bại của anh ta là vận hành của luật sâu sắc mà chúng ta không nhận biết. Lão Tử nhắc nhở chúng ta về chính qui tắc này. Ông ấy nói rằng khi bố khăng khăng rằng anh ta phải được vâng lời, khi thầy đòi hỏi rằng thầy phải được vâng lời, tiếng vọng của những rung động này là bất kính. Khi thầy (hay bố) là tới mức ông ấy thậm chí không nhận biết rằng ông ấy phải được cho sự kính trọng, ông ấy có được kính trọng.
Tôi đã tham dự một cuộc họp của các giáo sư trong đại học. Chủ điểm thảo luận là thiếu kỉ luật của sinh viên. Từng người đã phát biểu rằng việc tôn kính thầy cô giáo đang bị lâm nguy. Bây giờ đây là câu chuyện cũ, kính trọng đã chết từ lâu rồi. Dầu vậy, bằng cách nào đó họ đã cố gắng tìm lại nó từ nấm mồ. Và họ càng cố tìm lại nó, hỗn độn càng theo sau nhiều hơn. Mọi trường học, cao đẳng và đại học bị chất đầy với vô kỉ luật, nhưng không ai đã bận tâm tìm ra ai chịu trách nhiệm cho điều đó.
Tôi bảo họ rằng mối quan tâm của họ với việc thiếu kỉ luật của sinh viên đã là rất nguy hiểm và có thể chỉ có một kết quả từ điều này: nhiều bất kính hơn từ sinh viên. Ai đã bao giờ nói thầy phải được kính trọng? Định nghĩa về thầy, theo văn hoá cổ đại là người được cho sự kính trọng. Điều này không có nghĩa thầy phải được kính trọng. Điều này không phải là vấn đề chút nào. Người được kính trọng là thầy; người không được kính trọng, không là thầy. Nếu sinh viên không kính trọng bạn, bạn không là thầy. Thế thì tại sao bạn bám vào ham muốn vô dụng này?
Bố là người được vâng lời. Nếu con không vâng lời, bạn không phải là bố đáng phải là. Trở thành bố là việc xảy ra sinh học và không mấy quan trọng. Nhiệm vụ này được hoàn thành một cách nhân tạo ngày nay. Là bố là việc đảm nhận tâm linh. Nó là chuyện khác hoàn toàn.
Trẻ con được tạo ra bởi bất kì người nào nhưng chỉ thỉnh thoảng một người trở thành bố. Sinh sản không phải là phẩm chất. Ruồi và muỗi là kẻ lão luyện trong việc này. Điều ở bên ngoài việc hiểu của tôi là khi tôi nghe nói rằng việc mang dòng dõi là bổn phận. Nhưng là bố là điều lớn lao, thậm chí còn lớn hơn là mẹ vì là mẹ là việc xảy ra tự nhiên. Tư cách bố là thành tựu. Do đó, khi người nào đó trở thành bố theo nghĩa đúng, địa vị của người mẹ nhạt nhoà đi trước điều đó.
Không có thu xếp bởi tự nhiên cho vai trò của bố. Con vật hoàn toàn quên lãng tư cách bố. Nếu bạn nhận biết về qui chế làm bố, bạn có nhận ra phải lấy bao nhiêu thận trọng để tạo ra hiệu quả này không? Qui chế hôn nhân phải được tạo ra, luật pháp phải được ban hành và dầu vậy bố vẫn không thể chắc chắn toàn bộ rằng anh ta là bố của con anh ta – anh ta không thể chắc được.
Để được thuyết phục về tư cách người bố, người đã tạo ra nhiều qui tắc và qui tắc đạo đức như sati (vợ tự thiêu cùng chồng), và lời nguyện đồng trinh một chồng. Đây toàn là các biện pháp anh ta đã lấy để được đảm bảo về tư cách bố mẹ. Mọi biện pháp này, nỗ lo âu này, nỗi sợ này, thể chế hoá cuộc sống – và để đảm bảo rằng người kế thừa của cải và tài sản của bạn thực sự và đúng là con trai bạn. Bao nhiêu xung đột, bao nhiêu thử thách và đau khổ người ta trải qua vì điều này!
Tư cách người bố không phải là kết quả tự nhiên. Nếu chính phủ làm các thu xếp để chăm sóc trẻ em, qui chế cho tư cách người bố sẽ tan biến. Bên cạnh đó, quan niệm về tư cách người bố là quan niệm mới có gần đây. Là mẹ là tự nhiên, nhưng là bố là thành tựu tâm linh. Trở thành bố ngụ ý chỉ điều này: rằng con tôn kính vâng lời bạn. Không có nỗ lực tham gia vào điều này; chính bởi vì phẩm cách của bố.
Có một bộ luật cổ rằng khi con trai lấy vợ, bố trở thành vô dục. Và đó là cách nó phải vậy. Nếu bố cứ sinh ra con nữa trong khi con trai cũng sinh, ông ta không thể mong đợi sự tôn kính. Nhiều nhất có thể có một loại thân thiện. Nơi bố vẫn còn mê đắm trong cùng điều ngu xuẩn mà con trai đang mê đắm, ông ta bị tước quyền được tôn kính và kính trọng.
Chúng ta thu xếp cuộc sống của chúng ta vào thời xưa để cho con trai trở về từ đạo tràng khi chúng đã hai mươi nhăm tuổi, vào lúc chúng sẽ xây dựng gia đình. Đến lúc đó, bố mẹ sẽ là năm mươi. Ngày con trai về nhà, bố mẹ vào giai đoạn van-prastha (đối diện với rừng rậm). Bây giờ, thân thể và những thú vui của nó không còn dành cho họ. Họ phải đi ra ngoài chúng. Sau hai mươi nhăm năm nữa, khi cháu của họ trở về từ đạo tràng vô dục, họ chắc sẽ bẩy mươi nhăm tuổi. Thế thì họ trở thành sannyasins. Thế giới trần tục không còn dành cho họ. Thế thì, có tôn kính hướng tới bố.
Bây giờ, những người già bẩy mươi nhăm này, người không bị coi là già vì tuổi thể chất của họ mà còn vì họ mang kết quả của hiểu biết và kinh nghiệm họ đã thu được trong cuộc hành trình dài của mình qua sự tồn tại sẽ đi tới đạo tràng, các thầy, và hành động như các thầy giáo. Những người đã đi qua thành công ba giai đoạn đầu của cuộc sống – vô dục brahmacharya, qua đó họ đã trải qua trong hai mươi nhăm năm đầu của kiếp sống của họ; thế rồi tới hai mươi nhăm năm tiếp họ đã sống và trải nghiệm thế giới của người chủ gia đình; thế rồi trong hai mươi nhăm năm nữa họ làm chủ nghệ thuật vẫn còn ở bên trong thế giới và vậy mà ở ngoài nó – họ xứng đáng là thầy.
Nếu một thầy như vậy nhận được sự kính trọng tự phát từ học sinh của mình, điều đó không có gì ngạc nhiên. Khi trẻ nhỏ từ làng tới ngồi dưới chân người đó, người đó sẽ có vẻ giống như đỉnh cao của Himalayas với chúng. Chạm chân người đó dường như là không thể được. Nếu chúng có thể được chạm chân người đó, chúng cảm thấy được phúc lành. Có khoảng cách giữa thầy và học sinh tới mức học sinh không thể tưởng tượng đã bao giờ đạt tới những chiều cao đó. Các thầy như vậy nhận được tôn kính như một sự tất nhiên.
Trước khi trở thành thầy, người ta đã là bố; và trước điều đó, người ta đã là vô dục. Đây đã là quá trình dài nhưng là quá trình rất tự nhiên.
Lão Tử nói, “Nếu cuộc sống chảy theo dòng chảy tự nhiên bình thường của nó, hoa của tôn giáo nhất định nở trong nó.” Nếu chúng ta hạn chế dòng chảy này, cản trở nó bằng sự lịch sự và đúng mực, thế thì sẽ là kì công lớn nếu chúng ta thành công trong việc đặt vào ngay cả vài hoa giấy đạo đức nhân tạo. Hoa của tôn giáo là xa xăm với những người không cho phép cuộc sống chảy theo cách tự nhiên.
“Nước nhà rối loạn, mới có tôi ngay.” Đó là cùng điều, được nói từ khía cạnh khác. Xa lánh tính tự nhiên là phi tôn giáo. Là thiện không phải là có tính tôn giáo theo Lão Tử: là tự nhiên là có tính tôn giáo theo ông ấy. Là thiện không phải có tính tôn giáo vì để là thiện người ta phải hiện hữu ngược lại ác, cái là đối lập với thiện. Tính tự nhiên, tự phát không có cái đối lập. Nếu tội nhân sống một cách tự nhiên, người đó nữa có khả năng trở thành thiện. Nếu người thiện sống một cách phi tự nhiên, người đó là tội nhân ẩn bên trong. Cuộc sống tự phát là cuộc sống tôn giáo. Hoa nở, chim hót, mặt trời mọc. Khi người cũng trở thành tự phát, không có bất kì đạo đức giả nào, mặt trời tôn giáo sẽ mọc trên trời.
Điều này dường như khó vì nếu chúng ta không có gì để che đậy bản thân chúng ta, để che đậy con người thực tại của chúng ta, nếu mọi mặt nạ bị bỏ đi, cái gì sẽ xảy ra? Nghĩ một chút xem; nếu không có kiểm tra với bạn, không luật pháp nào kiểm soát bạn, bạn sẽ làm gì? Ai đó sẽ chạy trốn với vợ của ai đó khác, người khác sẽ toan tính ngân hàng; vậy mà người khác nữa sẽ giết ai đó người này ghét. Suy tư một chút mà xem. Bạn sẽ làm gì nếu học thuyết của Lão Tử phổ biến khắp?
Để cải tiến phẩm chất công việc của nhân viên lờ phờ trong văn phòng, người ta kể rằng một người quản lí, theo lời khuyên của nhà tâm lí, dựng nên một bản thông báo có viết: “Cuộc sống ngắn ngủi. Làm ngay hôm nay điều bạn sẽ làm ngày mai. Làm bây giờ điều bạn phải làm hôm nay.” Ngay hôm sau văn phòng phải đóng cửa vì cô thư kí chạy trốn cùng với nhân viên đáng máy, thủ quĩ chuồn đi cùng với tiền mặt và cậu bé chạy việc vặt trong văn phòng ném giầy vào người quản lí. Đây là điều từng người muốn làm nhưng đã trì hoãn. Bản thông báo gây hứng khởi cho họ tiến hành ham muốn của họ.
Nếu bạn muốn theo Lão Tử, nghĩ ít và thiền nhiều vào. Điều này sẽ không tạo ra khác biệt cho Lão Tử, nhưng nó sẽ cho bạn biết nhiều điều về bản thân bạn. Nếu không có kiểm tra trên bạn, bạn sẽ làm gì? Đó là kẻ bị áp bức thực sự của bạn, tính cách thực của bạn. Điều bạn làm bên trong các qui định chỉ là đóng kịch. Nó không phải là cái ngã thực của bạn. Nó là sự cần thiết. Nếu bạn muốn biết bản thân bạn, Lão Tử sẽ giúp bạn trong việc quan sát cái ngã của bạn. Tưởng tượng một ngày nào đó không qui tắc không qui định nào trói buộc bạn. Bạn sẽ chỉ làm cái xảy ra tự phát. Cứ nghĩ về điều này đi; đừng đưa nó vào hành động. Thế thì bạn sẽ nhận ra nhân loại đã trở nên bị cắt xén thế nào vì mọi qui tắc và qui định.
Từ “Con đường Đạo”, T.4, Ch.18 Sinh ra các học thuyết từ suy giảm của Đạo
