Một người bạn hỏi: tại sao chúng ta phải có tính tôn giáo khi không biết cái bắt đầu, khi chúng ta không biết cái kết thúc; khi chúng ta không có hiểu biết về Thượng đế hay atman? Tại sao vị phật người đã trải nghiệm chân lí trao kinh nghiệm này cho mọi người?
Không ai muốn bạn có tính tôn giáo – ít nhất Lão Tử không bảo bạn là vậy. Những người tôn giáo đã tạo ra lẫn lộn tới mức tốt hơn cả nếu họ dừng tồn tại. Không ai muốn bạn có tính tôn giáo.
Lão Tử chỉ nói điều này: “Là điều ông đang hiện hữu.” Bạn có thể hỏi, “Tại sao chúng tôi phải là cái chúng tôi hiện hữu?” Câu trả lời là chỗ đó là mọi điều bạn có thể hiện hữu. Không có cách nào trở thành cái gì đó khác. Bạn có thể cố trở thành cái gì đó mà bạn không là vậy, nhưng bạn sẽ đơn giản làm phí hoài cuộc sống của bạn.
Thế thì bạn có thể nói, “Tại sao chúng tôi phải không làm phí hoài cuộc sống của chúng tôi?” Không ai có thể dừng bạn khỏi làm điều bạn thích. Chư phật cũng chấp nhận thất bại. Họ không thể làm cho bạn nhận ra chân lí. Các hiền nhân có thể làm gì? Mọi điều họ có thể làm là nói cho bạn về phúc lạc họ đã đạt tới; an bình, chứng ngộ mà họ đã nhận được. Và trong khi làm như vậy, họ chỉ có thể hi vọng kích thích khao khát của bạn về cùng điều đó. Họ không thể cho bạn chứng ngộ mà không có nỗ lực gì của bạn, nhưng có thể làm cho bạn quan tâm tới nó. Bạn có thể hỏi tại sao họ định làm khuấy động khát khao của bạn. Cố hiểu điều này một chút.
Nếu bạn không muốn có tính tôn giáo, làm sao có chuyện bạn ở đây. Làm sao bạn tới nêu ra câu hỏi này? Có trăn trở bên trong điều đã mang bạn tới đây. Bạn đã nhận quá nhiều phiền phức để nêu ra câu hỏi này! Một điều là chắc chắn – bạn đang tìm kiếm cái gì đó. Bằng không tại sao bạn đã tới? Tại sao bạn đã hỏi câu hỏi này?
Có việc truy tìm nào đó. Bạn tìm cái gì? Phật gọi nó là pháp, Lão Tử đã đặt tên nó là Đạo. Dù bạn biết nó hay không, bạn đang tìm tôn giáo. Bạn thậm chí không biết bạn đi tìm cái gì. Điều tra vào bên trong đi. Mong đợi của bạn là gì, tìm kiếm của bạn là gì? Chúng ta thậm chí không biết chúng ta là ai, tại sao chúng ta hiện hữu, vì lí do gì! Dường như chúng ta đã bị ném vào trong thế giới này mà không có bất kì lí do gì.
Có rối loạn bên trong bạn. Trăn trở này sẽ không kết thúc chừng nào bạn chưa trải nghiệm gốc rễ của bạn bên trong sự tồn tại này. Chừng nào chúng ta chưa nhận ra mối quan hệ giữa sự tồn tại và bản thân chúng ta, trăn trở này sẽ quấy rối chúng ta. Nghĩa nào khác có thể có đó của việc có tính tôn giáo?
Không có nhu cầu mê say với lời. Có tính tôn giáo ngụ ý có ý thức về mối quan hệ giữa sự tồn tại và bản thân tôi, thiết lập kết nối với vũ trụ bao la để cho tôi không còn là người lạ trong thế giới này, không còn là người nước ngoài. Toàn thế giới là một gia đình lớn, gia đình mà trong đó mặt trời và mặt trăng và các ngôi sao, sông và núi, con vật và cây cối – tất cả! tất cả! – đều là những thành viên bình đẳng. Chính là để biết rằng “Tôi ở trong nhà riêng của tôi.” Có tính tôn giáo là cảm thấy rằng thế giới này là nhà của bạn.
Nhưng nhà không phải là gia đình. Nhà có đầy. Khi mối ràng buộc tâm linh tồn tại giữa bạn và nhà, khi có việc hợp nhất tâm linh, thế thì nhà trở thành gia đình. Người phi tôn giáo sống trong thế giới trần tục; người tôn giáo sống trong Thượng đế. Mối quan hệ sâu sắc được thiết lập giữa người tôn giáo và thế giới. Mọi thứ trong thế giới mang tới giai điệu ngọt ngào trên các dây đàn của tim người đó. Thế thì mặt trời không còn là người lạ với người đó, mà trăng cũng không, mà sao cũng không. Mọi thứ dường như là chính của riêng người đó. Cái toàn thể mở rộng bao la trong gia đình người đó. Việc cảm thấy này là tính tôn giáo.
Nếu bạn đang tìm kiếm gia đình, nếu bạn đang tìm kiếm yêu, thế thì bạn đang tìm kiếm tôn giáo. Khi bạn rơi vào yêu một người, bạn làm cho một người thành có tính tôn giáo trên thế giới này. Gia đình càng lớn, niềm vui càng lớn.
Có một số người là gia đình riêng của họ. Họ không có các mối quan hệ. Nếu những người như vậy bắt đầu cảm thấy như người ngoài, còn đâu mà ngạc nhiên? Colin Wilson đã viết một cuốn sách có tên là Người ngoài. Cuốn sách này là biểu tượng cho thế giới ngày nay. Trong thời đại này, mọi người đều cảm thấy mình là người lạ. Người đó tự hỏi tại sao người đó hiện hữu, mối quan hệ của người đó với thế giới là gì. Ai là của người đó, và người đó thuộc về ai? Dường như không có kết nối. Người cảm thấy bị bật rễ như cây đã bị kéo bật rễ khỏi đất. Người đó ở trong tình trạng lấp lửng.
Người tôn giáo là người lên đường tìm kiếm rễ của mình. Simone Weil đã viết cuốn sách – ‘Nhu cầu về rễ‘. Bà ấy là một trong vài người tôn giáo của thời đại này. Bà ấy đã nói, “Tôn giáo là việc tìm kiếm rễ.” Cây bị bật rễ này, đang treo trong không trung, teo tóp và khô héo đi, phải được bắt rễ vững chắc trở lại trong đất. Chỉ thế thì nó sẽ trở nên xanh một lần nữa; chỉ thế thì nó sẽ lại nở hoa.
Có tính tôn giáo là tìm kiếm cái ngã riêng của người ta. Cuộc truy tìm chiếc cầu, sự kết nối giữa vũ trụ và bản thân chúng ta, là tôn giáo. Tôn giáo là tìm tình yêu sâu sắc, bản chất giữa bản thân chúng ta và vũ trụ.
Tôi không bảo bạn trở nên có tính tôn giáo. Tôi chỉ nói rằng không có riêng một người nào sống động trên trái đất này mà không muốn có tính tôn giáo. Cho dù người đó phủ nhận tôn giáo, người đó vẫn đang đi tìm nó. Từng người đều tìm tôn giáo; lời nào người đó dùng cho cuộc truy tìm của mình là chọn lựa riêng của người đó. Hình thể nào người đó cho ham muốn của mình là chuyện riêng của người đó. Tôi có thể nói với bạn với thẩm quyền, tôi đã không bắt gặp một người nào không muốn có tính tôn giáo.
Những người chúng ta gọi là vô thần, họ nữa cũng đang đi tìm. Thực ra, một mình người này là việc tìm kiếm của người. Người đó hăm hở để biết liệu người đó có là phần không thích hợp, vô dụng của thế giới hay liệu người đó có ý nghĩa nào đó. Hiện hữu của người đó có giá trị nào đó cho sự mở rộng bao la? Việc tìm giá trị là việc tìm tôn giáo.
Giá trị, không phải giá. Nếu những gì bạn mang lại có giá trị, điều đó ngụ ý rằng thế giới đã phát triển từ bên trong bạn, luồng ý thức khổng lồ đã tiến hoá từ bên trong bạn. Toàn thể vũ trụ này yêu bạn; nó chắc sẽ là không đầy đủ nếu không có bạn. Nó chắc sẽ không bao giờ là như cũ; cái gì đó chắc đã bị thiếu. Có luồng cho và nhận sâu sắc giữa bạn và vũ trụ. Từng khoảnh khắc nó lấy từ bạn; từng khoảnh khắc nó cho bạn. Có thống nhất sâu, bên trong. Cuộc truy tìm về thống nhất này là tôn giáo.
Tôi không bảo bạn có tính tôn giáo. Không ai trở nên có tính tôn giáo theo cách này. Thực ra, tính phi tôn giáo của thời nay là kết quả của nỗ lực thường xuyên của những nhà đạo đức để làm cho mọi người có tính tôn giáo.
Charles Darwin đã viết về một trải nghiệm gây hoang mang mà ông ấy đã tiến hành. Ông ấy đã đọc thấy rằng có những thứ nào đó mà khi cố vì một kết quả đặc biệt, lại mang tới hậu quả đối lập. Ông ấy là người khoa học. Ông ấy thấy không thể nào tin được mà không có bằng chứng.
Ông ấy gọi mười thanh niên từ nhà hàng xóm và đặt thuốc hít trước họ. Ông ấy hỏi họ liệu họ có biết hiệu quả của thuốc lá không. Tất cả họ đều nói, “Có. Chúng tôi biết rằng khi nó được hít vào, nó mang tới một tràng hắt hơi.”
“Rất tốt,” Darwin nói. “Tôi sẽ đặt mười đồng vàng ở đây. Bất kì ai hắt hơi trước nhất sẽ được các đồng vàng này.” Mười cậu con trai ra sức hít; giải thưởng này cám dỗ. Nhưng không người nào có thể hắt hơi không thành vấn đề anh ta cố gắng vất vả thế nào!
Bạn cũng sẽ không thành công. Thử hắt hơi xem – bạn không thể hắt hơi được. Việc hắt hơi xảy ra; nó không thể được mang tới.
Bạn có thể có tính tôn giáo, nhưng không ai có thể làm cho bạn có tính tôn giáo. Đó là lí do tại sao các thầy giáo trên khắp thế giới đã làm cho trái đất này thành phi tôn giáo. Họ đã cố cám cỗ những người đi theo họ. Nhưng mọi thứ có cơ chế riêng của nó. Có những thứ chỉ có thể xảy ra trong các hoàn cảnh tự nhiên nhất; chúng không thể bị làm cho xảy ra.
Do đó, Lão Tử nhấn mạnh vào tự nhiên. Ông ấy nói chân lí tuyệt đối được khải lộ chỉ trong trạng thái tự nhiên. Bạn càng trở nên đơn giản và tự nhiên, bạn sẽ càng nhanh chóng có khả năng xoay xở cú nhảy. Bạn càng cố mang nó tới, điều đó sẽ càng không thể được hơn.
Từ “Con đường Đạo”, T.4, Ch.21 Tôn giáo là việc là cái ngã riêng của bạn
