Một người bạn hỏi làm sao một người sẽ tìm ra trung tâm bên trong được Lão Tử nhắc tới và phát triển khao khát mãnh liệt về nó.
Ngồi với mắt nhắm và nghĩ, “Trung tâm thân thể mình ở đâu?” Chúng ta sống qua thân thể mình, nhưng chính sự kiện không may là chúng ta không để bất kì ý nghĩ nào về trung tâm của thân thể chúng ta. Chúng ta hoàn toàn dốt về điểm then chốt trên đó thân thể vận hành. Nhiều người tin cái đầu là trung tâm của mọi vận hành thân thể vì chính ở trong não mà mọi hoạt động dường như xảy ra.
Tuy nhiên sự kiện là ở chỗ não mãi về sau mới hình thành. Khi đứa trẻ được thụ thai, không có não và các chức năng sống. Nhưng cái được hình thành về sau, không thể là trung tâm. Những người có xúc động, như phần lớn đàn bà, nghệ sĩ, nhà thơ, cảm thấy trung tâm này là tim vì bất kì cái gì những người này đã biết và trải nghiệm – yêu, đẹp và những thứ như vậy – là những thứ đã có tác động trực tiếp lên tim họ. Đó là lí do tại sao, khi mọi người nói về yêu, tay họ tình cờ đưa lên tim. Cho nên những người có xúc động coi tim họ là trung tâm của thân thể.
Nhưng tim không đập chừng nào đứa trẻ chưa lấy hơi thở đầu tiên của nó. Đứa con nghe tim mẹ nó đập bên trong. Do đó, âm “thùm thụp” làm cho không chỉ trẻ con mà cả người lớn rơi vào buồn ngủ. Tiếng nước nhỏ giọt, hay tiếng tích tắc của đồng hồ đeo tay, làm cảm sinh giấc ngủ. Các bác sĩ nói tiếng tích tắc của đồng hồ là thuốc an thần rất tốt. Tim trong thai không hoạt động như tim và vậy mà đứa trẻ vẫn sống động.
Do đó, tim cũng không là trung tâm. Lão Tử nói, “Rốn là trung tâm còn tim hay não thì không.” Đứa trẻ được nối với người mẹ qua rốn của nó. Thoáng nhìn đầu tiên về sự sống tới qua rốn. Điều này là đúng về mặt khoa học.
Cho nên, tìm bên trong đi. Lão Tử nói, “Luôn tìm bên trong và mang ý thức của ông tới mức của trung tâm rốn. Đó là bước đầu tiên của hệ thống tu luyện.” Khi trung tâm đích thực và trung tâm của hiểu biết của bạn trở thành một, bạn sẽ trở thành một toàn thể thống nhất và toàn vẹn. Khi trung tâm của tâm trí bạn, trung tâm của ý thức của bạn và trung tâm đích thực tập trung và hội tụ vào một tiêu điểm, bạn sẽ thấy rằng cuộc sống của bạn đã thay đổi. Bây giờ bạn là người mới hoàn toàn.
Các đệ tử của Lão Tử, với nhiều lứa tuổi, đã tiến hành một thực nghiệm đơn giản để chứng tỏ rằng bạn không thể trưởng thành chừng nào bạn chưa định vị được trung tâm của bạn bên trong. Thực nghiệm là thế này. Lấy hai thùng nhỏ kích thước như nhau. Đổ đầy chúng bằng nước. Thêm một que sắt vào giữa một thùng, để thùng kia như nó vậy. Lấy hai con cá hệt nhau vào và để mỗi con vào một thùng. Cho cùng hoàn cảnh và cùng chất nuôi dưỡng, bạn sẽ ngạc nhiên thấy rằng con cá trong thùng có cọc sắt ở trung tâm, phát triển nhanh, trong khi việc lớn lên của con cá trong thùng kia, thùng không có cọc ở trung tâm, là chậm hơn. Cá trong thùng đầu bơi quanh cái cọc, trong khi cá trong thùng thứ hai không có trung tâm. Nó bơi đây đó một cách lờ phờ trong sự thiếu vắng của trung tâm và cũng thiên về ốm. Thực nghiệm này đã được tiến hành một cách tôn giáo bởi những người đi theo Lão Tử trong hàng trăm năm và bao giờ người ta cũng thấy rằng cá trong thùng có cọc trung tâm luôn luôn phát triển tốt và mạnh khoẻ, trong khi cá trong thùng kia bị còi cọc trong phát triển và không lành mạnh.
Những người đi theo Lão Tử xác nhận rằng một người thành công trong việc định vị trung tâm của mình thấy ý thức của mình quay quanh trung tâm này. Chỉ thế thì ý thức của người đó bắt đầu phát triển. Những người không tìm thấy trung tâm của họ vẫn còn bị chậm phát triển và không sinh động, như cá trong thùng, vì họ không có trung tâm, không có cơ sở mà họ có thể xoay quanh đó và phát triển. Họ không thể tìm ra hướng của họ: họ nên đi đâu, họ nên làm gì. Bằng việc xoay quanh cùng chu vi, ý thức phát triển.
Lão Tử nói: “Ý thức của ông trở nên được tập trung khi nó khám phá ra trung tâm rốn. Thế thì nó bắt đầu xoay quanh trung tâm này.” Lão Tử nói: “Khi ông bước, giữ chú ý của ông vào rốn. Khi ông ngồi, giữ chú tâm của ông vào rốn; khi ông thức dậy, nhận biết về rốn. Làm bất kì cái gì ông sẽ làm, nhưng để ý thức của ông bao giờ cũng chuyển quanh rốn.” Trở thành cá và bơi tròn quanh rốn, và bạn sẽ sớm khám phá ra ý thức mới, mạnh mẽ đang nảy sinh bên trong bạn. Kết quả này là kì diệu!
Có nhiều thực nghiệm bạn có thể tiến hành. Bạn đang ngồi trên ghế. Bây giờ, Lão Tử nói cách ngồi của bạn trên ghế là sai, do đó, bạn bị mệt. Ông ấy nói, “Không ngồi trên ghế.” Điều này không có nghĩa là bạn thực tại không ngồi trên ghế; rằng bạn nên ngồi trên sàn. Lão Tử nói, “Ngồi trên ghế nhưng không để trọng lượng của ông lên ghế. Đặt mọi trọng lượng của ông lên rốn.”
Bạn có thể tiến hành thực nghiệm này ngay. Đó chỉ là vấn đề nhấn mạnh. Khi chúng ta đặt mọi trọng lượng của mình lên ghế, nhấn mạnh là cái ghế. Ghế trở thành hết sức quan trọng. Bạn đơn thuần giống như áo choàng treo trên cái mắc. Nếu cái mắc bị gẫy, bạn rơi xuống, như áo choàng không có trung tâm riêng của nó và nó phụ thuộc vào cái mắc làm trung tâm của nó. Lão Tử nói bạn sẽ làm mệt bản thân bạn theo cách này vì bạn không hành động như người có sinh khí, có ý thức và phụ thuộc toàn bộ vào vật thể không sinh khí. Lão Tử nói: “Ngồi trên ghế nhưng được cố định tại trung tâm riêng của ông ở rốn.” Treo mọi thứ lên cái mắc mà là rốn này. Nhiều giờ sẽ trôi qua và bạn sẽ thấy không có dấu hiệu của mệt. Nếu một người bắt đầu sống bằng việc treo ý thức của mình lên cái mắc làm từ trung tâm rốn, mọi mệt mỏi tinh thần tan biến. Tươi tắn duy nhất lan khắp tâm trí người đó, bình thản chân thành chảy bên trong người đó và người đó thu được tự tin mà chỉ những người đã tìm thấy trung tâm của mình mới đạt tới.
Cho nên bước đầu tiên trong hệ thống tu luyện này là tìm ra trung tâm của bạn, và tiếp tục nỗ lực của bạn cho tới khi ý thức đạt tới không chỉ rốn mà sáu phân bên dưới rốn. Thế rồi người ta phải nhớ trung tâm này luôn luôn trong tâm trí. Khi người ta hít vào, trung tâm này phải phồng lên; khi người ta thở ra, trung tâm này phải xẹp xuống. Thế thì, việc lẩm nhẩm thường xuyên bắt đầu: phồng lên của trung tâm này với hơi thở vào và xẹp xuống với hơi thở ra. Nếu điều này trở thành hành động có ý thức, nó cho kết quả lớn. Tất nhiên điều này là khó lúc bắt đầu, vì việc nhớ là điều khó làm nhất. Thường xuyên nhớ thậm chí còn khó hơn. Bạn có thể nói, “Điều đó không phải là thứ khó chút nào. Tôi có thể nhớ tên của một người ngay cả sau sáu năm!” Điều này không phải là việc nhớ lại. Điều này là hồi tưởng (smriti).
Hiểu khác biệt này. Hồi tưởng nghĩa là bạn biết cái gì đó; bạn truyền nó vào kí ức của bạn để ghi lại. Kí ức lưu giữ thông tin này và tái tạo nó theo yêu cầu. Việc nhớ lại (smaran) nghĩa là việc nhớ thường xuyên, không ngừng. Thử nó một chút: Quan sát việc phồng lên và xẹp xuống của bụng bạn khi hơi thở vào và ra chỉ năm phút. Sau hai giây bạn sẽ thấy rằng bạn đã quên. Bạn đã bắt đầu làm cái gì đó khác. Thế thì bạn sẽ bị xáo trộn. Bạn không thể tập trung ngay cả trong hai giây sao? Hô hấp vẫn diễn ra như thường, bụng vẫn phồng lên và xẹp xuống tương ứng, nhưng bạn đã không ở đó. Thế rồi lại mang việc nhớ của bạn trở lại.
Nếu bạn nỗ lực liên tục, việc nhớ của bạn sẽ tăng lên – mỗi giây. Khi bạn thấy rằng bạn có thể quan sát hơi thở thường xuyên mà không đứt đoạn đơn giản trong ba phút – và khoảng ngắn ba phút này sẽ dường như ba năm – thế thì bạn sẽ thấy rằng bạn đã bắt đầu trải nghiệm trung tâm này một cách đúng đắn. Thế thì bạn sẽ cảm thấy thân thể là tách rời khỏi trung tâm này.
Trung tâm này là trung tâm năng lượng. Người được hợp nhất vào trung tâm này đạt tới sự hớn hở vô hạn vì người đó thường xuyên nhận năng lượng vô hạn. Cho nên, giữ việc nhớ thường xuyên về trung tâm rốn và để ý thức của bạn thường xuyên xoay quanh nó. Đó là ngôi đền. Giữ việc xoay vòng quanh ngôi đền này. Bất kì trạng thái nào bên trong bạn – dù có giận hay ghét, ghen hay khổ hay sướng – bất kì trạng thái nào, bổn phận thứ nhất của bạn là quay trở về rốn. Thế rồi làm bất kì cái gì bạn muốn.
Ai đó cho bạn tin về cái chết của một người yêu mến. Quay trở lại rốn. Thế rồi để tin này đi vào bên trong bạn. “Thế thì,” Lão Tử nói, “Chết của bất kì ai sẽ không gây ra cú đánh vào tâm trí.” Bạn có thể đã không quan sát, hay có lẽ bạn đã hay có thể đã nhận ra về sau, khi nhớ lại sự vụ này – rằng bất kì khi nào bạn được cho tin về vui hay buồn lớn, hiệu quả đầu tiên bao giờ cũng là ở rốn. Bạn đang bước đi trên đường, hay đạp xe, hay đi trong xe hơi, và đột nhiên một tai nạn xuất hiện. Tác động đầu tiên là vào rốn. Nó bắt đầu run. Thế rồi toàn thân bắt đầu run. Lão Tử nói, “Bất kì khi nào bất kì cái gì xảy ra, trước hết quay trở về trung tâm rốn.” Công việc đầu tiên của bạn là nhớ về rốn. Thế rồi, làm điều bạn thích. Thế thì hạnh phúc sẽ không làm bạn điên vì vui, và buồn sẽ không làm bạn bất hạnh. Thế thì trung tâm của bạn sẽ đứng tách rời khỏi việc xảy ra mà đang xảy ra ở ngoại vi. Thế thì bạn vẫn còn chỉ là nhân chứng. Yoga nói, “Thực hành hệ thống tu luyện về chứng kiến.” Lão Tử nói. “Nhớ trung tâm rốn thường xuyên và trạng thái nhân chứng sẽ nảy sinh bởi bản thân nó.”
Bạn sẽ bước ra ngoài sinh và tử vào ngày bạn trở nên ý thức về trung tâm rốn, vì trung tâm này nảy sinh trước sinh và là thứ duy nhất còn lại sau chết, khi mọi thứ khác bị mất. Cho nên người biết và nhận ra trung tâm rốn của mình, biết rằng không có sinh không có tử cho người đó. Người đó trở thành ở bên ngoài sinh và tử.
Giữ việc nhớ thường xuyên. Tìm trung tâm này và giữ việc nhớ tăng dần (smarana). Điều đầu tiên là tìm ra trung tâm này, điều thứ hai là giữ liên tục việc nhớ tới nó, và thứ ba là nhớ tới việc thường mất việc nhớ. Tuy nhiên điều này sẽ là khá khó. Mọi người tới tôi và nói, “Tôi cố giữ chú ý của tôi vào nabhi (rốn), nhưng tôi không thể giữ được. Tôi phải làm gì?”
Với điều này tôi nói: Giữ chú ý vào sự kiện rằng bạn đã mất chú ý. Làm nó thành một phần của thiền của bạn. Chăm chú tới việc không chăm chú nữa: không để nó trôi qua mà không có chú ý của bạn. Bất kì khi nào bạn bỏ tuột mất, lại ý thức về việc tuột này và bạn sẽ quay lại việc nhớ, dòng thiền sẽ nối lại với xu hướng chủ đạo.
Bây giờ, điều cuối cùng. Khi việc nhớ là đầy đủ và trung tâm trở thành rõ ràng cho bạn – khi bạn trải nghiệm trung tâm này – thế thì buông xuôi mọi thứ cho trung tâm này. Nói với trung tâm này, “Một mình bạn là chủ. Thả tôi ra!” Buông xuôi này là dễ dàng.
Buông xuôi là rất khó chừng nào trung tâm này còn chưa được trải nghiệm. Mọi người nói, “Buông xuôi theo Thượng đế,” nhưng chúng ta không có hiểu biết về Thượng đế. Làm sao buông xuôi theo một thực thể không biết là có thể được? Và cho dù Thượng đế được biết, bạn vẫn còn là người chủ của việc buông xuôi của bạn. Nếu đôi khi bạn cảm thấy rằng Thượng đế không phải là ưa thích của bạn, bạn sẽ rút lại việc buông xuôi của bạn. Chúng ta là người cho và chúng ta là người rút lại – Thượng đế có thể làm được gì? Nhưng buông xuôi mà có thể được rút lại thì không phải là buông xuôi; thực ra, nó không bao giờ là buông xuôi.
Phương pháp của Lão Tử là khác. Lão Tử nói: “Ngày trung tâm này được biết tới và được cảm thấy, ông bắt đầu hiểu và trải nghiệm rằng trung tâm này là người chủ không cần sự trợ giúp của ông. Hơi thở tới và đi; ngủ tới, thế rồi thức; sinh xảy ra, thế rồi chết. Dòng chảy sự sống chảy từ trung tâm này, không cần giúp đỡ của ông.” Thế thì vấn đề buông xuôi không nảy sinh vì buông xuôi chỉ xảy ra.
Cho nên giai đoạn thứ ba và cuối cùng của hệ thống tu luyện là để trải nghiệm buông xuôi theo trung tâm này. Thế thì không có cách nào cho bản ngã cứu bản thân nó. Trong trạng thái của buông xuôi như vậy người ta đạt tới việc đạt tới cao nhất.
Từ “Con đường Đạo”, T.3, Ch.7 Hệ thống tu luyện Đạo – trong hoàn cảnh của Yoga
