Tưởng tượng có là ham muốn không?

Tưởng tượng không là ham muốn. Tưởng tượng chỉ là chơi đùa.

Ham muốn là điều khác toàn bộ. Bạn có thể dựa trên tưởng tượng của bạn về ham muốn, bạn có thể phóng chiếu tưởng tượng của bạn qua ham muốn – thế thì nó sẽ là lệ thuộc. Nếu bạn đơn giản chơi đùa với tưởng tượng mà không có ham muốn nào – không đạt tới bất kì chỗ nào, không để được bất kì cái gì từ nó, mà chỉ như trò chơi, thế thì nó không phải là ham muốn và không ràng buộc. Những kĩ thuật tưởng tượng này có thể giúp đỡ chỉ nếu bạn đang chơi đùa với chúng. Nếu bạn thành nghiêm chỉnh, bạn làm mất vấn đề.

Nhưng câu hỏi này có liên quan vì, thực sự, bạn không thể quan niệm được bất kì cái gì bạn có thể làm mà không có ham muốn. Ngay cả bạn đang chơi, bạn có thể chơi chỉ để đạt tới đâu đó, để có được cái gì đó, để thắng. Nếu không có gì trong tương lai, bạn sẽ mất quan tâm. Bạn sẽ nói, “Thế thì tại sao? Thế thì tại sao chơi?”

Chúng ta hướng mục đích tới mức chúng ta biến mọi thứ thành phương tiện. Điều này phải được nhớ: thiền là chơi đùa tối thượng, nó không là phương tiện cho cái gì đó, nó không là phương tiện cho chứng ngộ. Chứng ngộ xảy ra trong nó, nhưng nó không phải là phương tiện cho chứng ngộ. Nó không phải là phương tiện cho tự do tối thượng. Tự do tối thượng xảy ra trong nó, nhưng nó không phải là phương tiện cho tự do tối thượng. Bạn không thể dùng nó như nguyên nhân gây ra hậu quả gì đó. Đây đã từng là một trong những thứ thách đố nhất – mọi người qua nhiều thế kỉ, những người đã biết liên tục nhấn mạnh vào thiền chỉ vì thiền. Không ham muốn bất kì cái gì từ nó, tận hưởng nó trong bản thân nó, không chuyển ra ngoài nó – và hậu quả sẽ là chứng ngộ. Nhớ, hậu quả – không hiệu quả. Thiền không là nguyên nhân, nhưng nếu bạn ở sâu trong thiền, chứng ngộ xảy ra. Thực sự, ở sâu trong chơi đùa là chứng ngộ.

Nhưng tâm trí bao giờ cũng biến mọi thứ thành công việc. Nó nói, “Làm cái gì đó vì điều này sẽ là lợi ích từ nó.” Tưởng tượng hay thực, tâm trí cần cái gì đó để bám vào, để phóng chiếu lên. Chỉ thế thì nó có thể hiến dâng bản thân nó. Đó là cách tâm trí vận hành – nó vận hành trong hiện tại vì tương lai. Tương lai có thể là ảo vọng, có thể không bao giờ xảy ra, nhưng nếu tâm trí có thể hi vọng về tương lai thế thì nó có thể làm việc. Đây là điều được gọi là ham muốn: làm việc trong hiện tại vì tương lai. Mục đích bao giờ cũng ở đâu đó khác; phương tiện là ở đây nhưng mục đích là ở đâu đó khác. Phân chia này về mục đích và phương tiện, là ham muốn. Nếu bạn đang chơi, không có ham muốn vì mục đích là ở đây và phương tiện cũng là ở đây. Trong khi chơi không có tương lai; bạn đơn giản được hội nhập nhiều tới mức tương lai biến mất.

Nhìn trẻ con đang chơi. Nhìn mặt chúng, nhìn mắt chúng. Bây giờ chúng là vĩnh hằng. Chúng hạnh phúc vì chúng đang chơi. Hạnh phúc sẽ không nảy sinh ở cuối, nó là ở đây ngay bây giờ. Từ khoảnh khắc tới khoảnh khắc chúng hạnh phúc – không phải là cái gì đó lớn lao sắp xảy ra về sau – nó đã xảy ra rồi. Chúng đang ở trong vĩnh hằng. Nhưng tâm trí chúng vẫn còn chưa phát triển. Chúng ta sẽ ép buộc chúng phát triển vì việc chơi này sẽ không giúp gì mấy trong thế giới. Chúng sẽ phải học làm việc. Chúng sẽ phải phân chia phương tiện và mục đích. Chúng sẽ phải tạo ra kẽ hở giữa khoảnh khắc này và tương lai, và chúng ta sẽ dạy chúng hi sinh hiện tại vì tương lai. Đây là cách thức của thế giới, cách thức của thị trường, cách thức của ham muốn. Ham muốn làm mọi thứ thành đồ tiện dụng.

Trong thiền bạn sẽ lại trở thành đứa trẻ lần nữa, chơi đùa, không ý tưởng nào về tương lai, tận hưởng chính khoảnh khắc này, tận hưởng chính hành động trong bản thân nó, một cách bản chất. Thế thì tưởng tượng không phải là ham muốn. Thế thì bạn có thể chơi với nó, và nó là một trong những thứ hay nhất có thể có. Và việc chơi này, việc hiện hữu này trong khoảnh khắc, bị cuốn hút toàn bộ, là chứng ngộ. Khoảnh khắc nó xảy ra bạn được biến đổi.

Cho nên chứng ngộ không bao giờ trong tương lai, nó bao giờ cũng trong hiện tại; và nó không là công việc để được làm, nó là trò chơi để được chơi.

Đó là nghĩa của quan niệm Ấn Độ về leela. Thượng đế đang chơi; ngài không bị dính líu vào công việc. Thế giới này không phải là thứ tiện dụng, nó chỉ là việc chơi của năng lượng. Năng lượng tận hưởng bản thân nó khi chơi; nó chia bản thân nó ra và thế rồi chơi trò chơi trốn tìm. Cho nên, thực sự, những người thấy của Ấn Độ đã không bao giờ nói rằng Thượng đế là đấng sáng tạo, họ nói rằng Thượng đế là người chơi – vì chính từ ‘sáng tạo’ mang nhiều sự nghiêm chỉnh về việc đó, dường như có mục đích nào đó và cái gì đó phải được đạt tới. Thượng đế tạo ra thế giới sao? Điều này là ngớ ngẩn. Vì nó có nghĩa là cái gì đó đang bị thiếu, cho nên Thượng đế đang tạo ra thế giới để đạt tới cái gì đó. Hay nó có nghĩa là có tương lai, cho nên Thượng đế cũng sống trong ham muốn.

Người Jain và Phật tử không thể hiểu được khái niệm Hindu về leela, cho nên họ hoàn toàn phủ nhận Thượng đế. Vì nếu Thượng đế tạo ra thế giới, thế thì ngài ham muốn rồi – cho nên người Jain và Phật tử nói rằng nếu Thượng đế ham muốn, thế thì Thượng đế là một phần của thế giới. Bản thân ngài không tự do, bản thân ngài không được giải thoát. Cho nên họ hoàn toàn phủ nhận quan niệm về Thượng đế vì họ nói rằng Thượng đế ngụ ý người ở bên ngoài ham muốn. Và họ nói rằng Mahavir là Thượng đế, ông ấy ở bên ngoài ham muốn, nhưng Brahma không là Thượng đế vì ông ấy tạo ra thế giới, ông ấy ham muốn thế giới. Họ không thể đi theo quan niệm về leela.

Quan niệm về leela là khác toàn bộ với quan niệm về sáng tạo. Thượng đế chỉ đang chơi và bạn không thể hỏi “Tại sao?” vì việc chơi không có “tại sao?” để trả lời. Nếu trẻ con đang chơi bạn có thể hỏi, “Tại sao các con chơi?” Chúng sẽ nói, “Chúng con chơi, cho nên chúng con chơi.” Việc chơi là tốt trong bản thân nó – năng lượng chuyển động, năng lượng dư thừa tràn ngập.

Bạn càng lớn lên bạn càng ít chơi. Tại sao? Vì bây giờ năng lượng của bạn không tràn ngập thế. Bây giờ bạn đã trở nên kinh tế. Bây giờ bạn biết rằng bạn có khối lượng năng lượng nào đó và bạn phải chuyển kênh cho năng lượng đó làm việc, để đạt tới cái gì đó. Trẻ em là tràn ngập. Năng lượng của chúng nhiều tới mức chúng phải chơi. Chơi chỉ là năng lượng tràn ngập, quá nhiều năng lượng chuyển động. Thế thì chúng tận hưởng chính khoảnh khắc. Đứa trẻ nhảy, chạy, nhưng không đạt tới mục đích nào đó. Bản thân việc chạy là kinh nghiệm hay của năng lượng sống, kinh nghiệm về sự sống động, kinh nghiệm về là sinh động, về tràn ngập dư thừa với mức bạn có thể ném ra năng lượng mà không có bất kì tâm trí kinh tế nào đằng sau nó.

Thượng đế ngụ ý năng lượng tuyệt đối, năng lượng vô hạn. Thượng đế không thể có tính kinh tế. Ngài có nhiều, nhiều vô hạn tới mức ngài chỉ có thể chơi. Và việc chơi này diễn ra mãi, không có kết thúc cho nó. Không thể có được vì năng lượng là vô hạn. Và bạn không thể hỏi “Tại sao?” Năng lượng chuyển động, không có “Tại sao?” cho nó. Nếu Thượng đế tạo ra thế giới bạn có thể hỏi, “Tại sao? Tại sao ngài đã tạo ra thế giới?” Nhưng nếu ngài đơn giản chơi bạn không thể hỏi “Tại sao?”

Khi bạn cũng trở thành người chơi, bạn trở thành điều Thiêng liêng. Nếu bạn là công nhân bạn là người; nếu bạn là người chơi bạn đã trở thành điều Thiêng liêng. Thế thì bạn chia sẻ trong trò chơi này. Đó là lí do tại sao chúng ta đã gọi Krishna là avatar tuyệt đối. Chúng ta đã không gọi Ram là avatar tuyệt đối, chúng ta gọi ông ấy là avatar bộ phận – một phần từ điều Thiêng liêng tới thế gian. Nhưng Krishna chúng ta gọi là việc tới tuyệt đối. Khác biệt là ở chỗ Ram là nghiêm chỉnh. Ông ấy vẫn là tiện dụng, hướng mục đích: cái này là đúng và cái kia là sai. Chỉ trong công việc làm đúng và sai tồn tại: cái này phải được làm và cái kia phải không được làm, cái này là tốt và cái kia là xấu. Với Krishna mọi thứ đã trở thành chơi đùa cho nên mọi thứ là tuỳ tiện – chỉ có qui tắc của trò chơi.

Nếu bạn tuân theo qui tắc, và bạn tuân theo nó vẫn biết rằng đây là trò chơi và rằng qui tắc phải được tuân theo, điều đó là tốt. Nếu bạn không tuân theo, không cái gì sai; thực sự, bạn đang chơi trò chơi đảo ngược của việc không tuân theo. Nếu bạn vâng lời, bạn tuân theo trò chơi của việc vâng lời; nếu bạn không vâng lời, bạn tuân theo trò chơi của việc không vâng lời, trò chơi của việc chống đối. Nhưng không cái gì là sai. Điều bạn muốn chơi là chọn lựa của bạn. Và nếu bạn không nghiêm chỉnh và hạnh phúc với bất kì cái gì bạn làm, bạn được chứng ngộ.

Có những qui tắc vì trò chơi phải được chơi với người khác. Nếu bạn chơi một mình không có vấn đề về qui tắc; thế thì bạn có thể thay đổi qui tắc của bạn bất kì khoảnh khắc nào bạn thích. Nhưng vì bạn đang chơi với người khác, qui tắc phải được tuân theo để cho bạn có thể chơi cùng với họ. Không có bất kì lí do nào khác đằng sau nó. Đạo đức là qui tắc, yêu là qui tắc, xã hội chỉ là qui tắc – những qui tắc đã được thoả thuận rằng chúng ta sẽ chơi trò chơi cho nên chúng ta sẽ đồng ý. Nếu bạn không muốn chơi trò chơi thế thì bạn có thể chống đối, nhưng không là nghiêm chỉnh về nó. Thế thì chơi trò chơi của việc là chống đối. Và nếu ai đó giết bạn, sát hại bạn, hay đóng đinh bạn, bạn biết rằng bạn đã chơi trò chơi của người lãnh đạo chống đối, cho nên bạn đã bị giết. Không có kết án. Bạn không theo các qui tắc đã được thiết lập, cho nên các qui tắc đã được thiết lập chống lại bạn – điều đó là được. Thế thì không cái gì là sai, và bạn không phải phàn nàn.

Một khi bạn trở nên nhận biết rằng quan niệm về công việc, tiện dụng, đạt tới đâu đó, mục đích, là lệ thuộc, điều đó không ngụ ý rằng bạn dừng chơi trò quí bà ở bãi chợ – bạn liên tục chơi. Nhưng bạn biết rằng đây là trò chơi. Nó không ngụ ý rằng bạn li dị vợ bạn – bạn liên tục chơi trò chơi hôn nhân. Nhưng biết rõ rằng đây là trò chơi. Đừng bị nghiêm chỉnh về nó. Và nếu bạn muốn chơi trò chơi li dị, bạn có thể chơi nói, nhưng nhớ, không bị nghiêm chỉnh về nó. Li dị hay hôn nhân – đây là những trò chơi thay phiên; là người thế tục hay trở thành sannyasin – đây là những trò chơi thay phiên. Nhưng đừng nghiêm chỉnh về nó. Là vô tư lự, lễ hội đi. Và bất kì cái gì bạn chọn, bạn có thể chơi; và bất kì hậu quả nào theo sau, bạn sẽ đón chào chúng vì không có cái gì nghiêm chỉnh về chúng.

Một khi điều này sâu sắc lên trong tâm thức của bạn – và nó sẽ sâu sắc lên nếu bạn bắt đầu chơi cùng thiền – nó sẽ là việc bắt đầu tốt. Vì trong thiền một mình bạn là người chơi. Đó là lí do tại sao nó có thể là việc bắt đầu tốt, bắt đầu đúng. Bạn một mình đang chơi trò chơi này cho nên bạn có thể quên xã hội và xã hội sẽ không tới can thiệp. Đây là trò chơi độc diễn, thiền, trò chơi độc diễn. Bạn chơi một mình.

Cho nên bất kì cái gì bạn muốn chơi bạn có thể chơi, nhưng quên mục đích đi. Nếu có mục đích bạn cũng đã biến thiền thành công việc. Chỉ chơi nó, tận hưởng nó, yêu nó. Nó là đẹp trong bản thân nó. Không có nhu cầu về bất kì mục đích nào khác để làm đẹp nó.

Mọi người tới tôi và họ nói, “Chúng tôi tận hưởng thiền, nhưng nói cho chúng tôi cái gì sẽ xảy ra. Kết quả cuối cùng sẽ là gì?” Tôi bảo họ, “Đây là kết quả cuối cùng – rằng bạn đang tận hưởng. Tận hưởng nó nhiều hơn!” Nhưng họ liên tục khăng khăng, “Nói cho chúng tôi cái gì đó về nó đi. Kết quả cuối cùng sẽ là gì? Chúng tôi sẽ đạt tới đâu?” Họ không quan tâm chút nào nơi họ đang hiện hữu: họ bao giờ cũng quan tâm tới nơi họ sẽ đạt tới. Tâm trí không thể tồn tại trong hiện tại cho nên nó liên tục cho bạn cớ để đi vào trong tương lai. Những cớ này là các ham muốn. Cho nên nếu bạn ham muốn là thượng đế, là phật, thiền của bạn sẽ là một loại ham muốn, và thế thì nó không phải là thiền. Nếu bạn không ham muốn bất kì cái gì, bạn chỉ tận hưởng hiện hữu ở đây, bạn chỉ mở hội là sống động, bạn tận hưởng năng lượng bên trong đang chơi trong tưởng tượng, trong linh ảnh, trong trống rỗng, bất kì cái gì bạn chọn, và bạn toàn bộ là một với khoảnh khắc tận hưởng này, thế thì nó là thiền. Thế thì không có ham muốn, và với không ham muốn, thế giới mất đi. Với tâm trí vô ham muốn, chơi đùa bạn đã đi vào. Bạn đã ở trong nó.

Nhưng điều này phải được gõ búa vào tâm trí bạn lặp đi lặp lại vì tâm trí bạn là kẻ biến đổi. Nó biến đổi bất kì cái gì thành ham muốn – bất kì cái gì – nó có thể biến đổi ngay cả vô ham muốn thành ham muốn. Mọi người tới tôi và họ nói, “Làm sao người ta đạt tới trạng thái vô ham muốn?” Làm sao đạt tới trạng thái vô ham muốn? Bây giờ điều này đã trở thành ham muốn. Tâm trí bạn có cơ chế biến đổi: bất kì cái gì bạn đưa vào sẽ đi ra như ham muốn.

Tỉnh táo về điều này và tận hưởng các khoảnh khắc nhiều tới mức không năng lượng nào bị bỏ lại để chuyển vào tương lai. Thế rồi, bất kì ngày nào, bất kì khoảnh khắc nào, điều sẽ xảy ra cho bạn là đột nhiên mọi bóng tối sụp đổ; đột nhiên mọi thứ là gánh nặng biến mất; đột nhiên bạn được tự do. Nhưng nhấn mạnh phải là ngày càng nhiều vào chơi đùa, hiện tại, ở đây và bây giờ – và ngày càng ít vào tương lai.

Từ “Vigyan Bhairav Mật tông – tập 4, Ch.68”