Nhưng nếu chúng ta đã dùng mọi năng lượng của chúng ta trong các giác quan đi ra ngoài và đã hoàn toàn dùng hết, chúng ta không bao giờ có thể biết được các giác quan bên trong. Mà không năng lượng nào còn lại để biết chúng.
Tất cả chúng ta đều biết rằng nếu một người bị mù, thính giác của người đó trở nên sắc bén. Người mù có thể biết một người từ bước chân đi của người kia trong khi người có thể thấy phải đợi cho tới khi người kia tới trước anh ta. Người mù có thể phân biệt mọi người bởi giọng của họ, và tìm ra hướng bằng âm thanh. Người đó có thể bước trên đường dễ dàng nữa. Xúc giác của người đó trở nên sắc bén. Khi người mù tới gần tường, người đó đi tới cảm thấy rằng có rào chắn phía trước và người đó phải chăm chú để không đập vào nó. Bản năng của người thường không được phát triển chừng nấy. Ngay khi người mù tới gần tường, không khí đậm đặc hơn báo động cho anh ta và anh ta bắt đầu cảm thấy bằng chiếc gậy của mình. Điều này chúng ta không cảm thấy.
Bạn có thể lừa một người qua mắt bằng việc mỉm cười với anh ta và ra dấu cho anh ta bằng tay bạn – có thể không phải là cảm giác yêu bên trong bạn, nhưng bạn có thể ra vẻ với hành động này và lừa người kia – nhưng bạn không thể lừa được người mù. Cảm giác của tay bạn sẽ phản bội tình cảm của bạn hướng tới người đó. Cách biết chắc mọi sự của người đó là khác với cách lừa dối của bạn. Do đó, người mù trở nên khôn. Người đó có việc hiểu được sinh ra từ khiếm khuyết của mình.
Việc này xảy ra thế nào? Lí do là ở chỗ năng lượng mà sẽ được dành vào hành động nhìn bây giờ được chuyển sang các giác quan khác. Nếu mọi giác quan bị đóng và chỉ một giác quan còn mở, giác quan này sẽ trở nên mạnh tới mức chúng ta không thể hình dung được nó. Đó là lí do tại sao con vật có giác quan sắc bén hơn chúng ta – vì chúng có ít giác quan hơn chúng ta. Khi chúng ta nghiên cứu về thế giới con vật, chúng ta thấy rằng con vật với chỉ ba giác quan có các giác quan sắc bén hơn chúng ta. Những con vật có hai giác quan, thậm chí còn sắc bén hơn, những con vật với một giác quan có sức mạnh của cả năm giác quan cộng lại với nhau. Chúng ta thậm chí không thể tưởng tượng được sự sâu sắc của xúc giác trong con amip, con chỉ có một giác quan.
Bạn có thể thử một thực nghiệm. Nhắm mắt, bịt tai, ngậm môi. Thế rồi, chạm vào ai đó. Bạn sẽ trải nghiệm một việc cảm khác toàn bộ với cái bạn cảm bình thường. Bạn cảm thấy dòng chảy mới nổi lên qua tay bạn. Từ ví dụ này về người mù, tôi muốn bạn hiểu rằng nếu năng lượng mà không bị phí hoài ở bên ngoài (nếu chúng ta dùng các giác quan hướng ra ngoài một cách khôn ngoan và tiết kiệm), các giác quan bên trong sẽ nhận được sức mạnh gia tăng của năng lượng và do đó được tiết kiệm và bạn sẽ bắt đầu trải nghiệm một thế giới khác toàn bộ.
Bất kì cái gì chúng ta làm, điều đó là lạm dụng. Bạn bước đi trên đường, đọc áp phích quảng cáo trên tường. Đây đích xác là lí do tại sao chúng được đăng quảng cáo ở đó, vì những người dán chúng lên biết hoàn cảnh thần kinh của tâm trí bạn. Bạn không thể đi qua mà không đọc từng và mọi quảng cáo về chúng. Cố không đọc chúng và bạn sẽ thấy rằng có người điên nào đó bên trong đang thúc giục bạn đọc chúng, ít nhất bạn bỏ lỡ cái gì đó. Bạn đã đọc những quảng cáo này cả nghìn lần rồi: bầu cho ai đó, xà phòng tắm nào đó, phim nào đó. Bây giờ, bạn không phải cố gắng gì. Bạn nhìn lên và bạn đã biết chúng, nhưng bạn phải đọc. Điều đó đã trở thành thói quen.
Bạn đã bao giờ nhận ra, bao nhiêu thứ bạn thấy là thừa, bao nhiêu thứ bạn nghe là vô dụng? Nếu bạn ngồi xuống và tính toán bao nhiêu việc nhìn và nghe có thể được tránh an toàn, chừng nấy năng lượng phụ thêm sẽ bắt đầu chảy hướng tới các giác quan bên trong của bạn.
Một người tới tôi và nói, “Tôi ngồi với mắt nhắm, nhưng tôi chả thấy gì bên trong.” Phải có năng lượng nào đó còn lại để nhìn bên trong chứ! Mọi năng lượng đã bị dùng hết rồi. Chúng ta giống như viên đạn đã bị bắn đi – chỉ vỏ đạn còn lại. Chúng ta dùng năng lượng của mình nhiều tới mức chẳng cái gì còn lại. Bạn về nhà mệt rũ và đã dùng hết từ công việc cả ngày tròn. Thế rồi bạn ngồi thiền – và tự hỏi tại sao bạn rơi vào giấc ngủ ngay khi bạn bắt đầu thiền! Giấc ngủ nhất định tới. Nhờ Thượng đế bạn có ít nhất chừng nấy năng lượng còn lại để rơi vào ngủ!
Các nhà khoa học, đặc biệt ở phương Đông, nói rằng nếu một người sống đến độ tuổi tám mươi, khó cho người đó chết. Việc chết yêu cầu khối lượng năng lượng nào đó nữa. Ông già tám mươi sẽ nằm trên giường với cả nghìn ốm đau nhưng ông ấy không chết. Những người quanh ông ấy chờ đợi ông ấy chết mọi ngày; nhưng ánh sáng bập bùng cuối cùng là rất cần thiết trước khi ngọn lửa tắt ngấm. Ông ấy không có việc phun ra năng lượng cuối cùng này. Ông ấy tồn tại trên năng lượng tối thiểu nhất.
Chính một sự kiện đáng ngạc nhiên, nhưng đúng, là người mạnh khoẻ chết trong chính ốm bệnh đầu tiên của người đó; nhưng những người quen với ốm, phát triển nghệ thuật duy trì bản thân họ ở mức năng lượng tối thiểu. Họ không có đủ sức mạnh ngay cả để chết. Họ tồn tại như ngọn đèn le lói không cháy bùng cũng không tắt ngấm.
Năng lượng được cần cho ngủ nữa. Những ngày này, chúng ta thấy nhiều người không thể ngủ được. Lí do là ở chỗ thậm chí không có chừng ấy năng lượng còn lại vào cuối ngày để họ thảnh thơi. Họ căng thẳng suốt.
Lão Tử nói, và mọi người yogi cổ đại đều đã biết rằng nếu bạn muốn đi vào các giác quan bên trong, việc dùng nhiều năng lượng hơn cần thiết cho các giác quan ra ngoài là sai. Đây là điều được gọi là nén tiết chế. Tiết chế chỉ ngụ ý: dùng tới mức như cần thiết tuyệt đối, và cho phép phần còn lại của năng lượng chảy vào trong. Nhìn ra thế giới bên ngoài chỉ như mức cần thiết và bảo tồn sức mạnh của bạn để nhìn, vì có thế giới lớn hơn và to hơn ở bên trong. Khi thế giới bên ngoài được lấy đi khỏi bạn, thế giới bên trong này sẽ vẫn còn với bạn. Nó sẽ vẫn còn là của bạn. Khi nhà bạn, gia đình bạn, vợ bạn, con bạn, bạn của bạn và những người thân của bạn, của cải và tài sản của bạn bị giằng đi khỏi bạn, kho báu bên trong này vẫn là của bạn.
Nhưng hỡi ôi, chúng ta không có mắt để thấy điều đó. Điều chúng ta đã biết ở bên ngoài không là gì khi so sánh với điều có ở bên trong. Khi chúng ta nghe thấy giai điệu của chiếc đàn veena bên trong, chúng ta nhận ra âm nhạc bên ngoài là tiếng ồn khủng khiếp thế nào. Nếu nhạc nào đó hấp dẫn các giác quan của chúng ta, đó chỉ là vì có tiếng vọng nào đó của giai điệu bên trong. Nếu ánh sáng bên ngoài hấp dẫn mắt, đó là vì có thoáng nhìn trong nó về ánh sáng bên trong. Nếu một vị làm vừa lòng lưỡi, đó là vì nó có hạt mầm nào đó của cái ngọt vô hạn được cất giữ bên trong. Nếu dục làm vừa lòng, đó là vì nó chứa tia chớp, cái bóng, tiếng vọng của cực thích tối thượng bên trong. Đây là lí do. Người ta phải không bị mang đi bởi sự vừa lòng bên ngoài vì nhiều cửa bên trong có thể được mở ra.
Lão Tử nói: “Sải ngựa săn bắn, khiến lòng người hoá cuồng.”
Sải ngựa và săn bắn đã là điều yêu thích được theo đuổi vào thời của Lão Tử. Chúng ta có thể thêm những trò mới thịnh hành vào thời của chúng ta – và có nhiều trò. Vào thời của Lão Tử, mọi người mê say trong đánh cá ngựa hay đi săn. Bây giờ, gần như mọi thứ chúng ta làm có thể đưa tâm trí tới phát cuồng. Người bắt đầu mạo hiểm đầu tư về cái gì đó bên ngoài bản thân mình, nhất định phát cuồng vì người đó đặt cá cược vào các thứ mà không thể được đạt tới. Một cách tự nhiên, cái mà không thể nào đạt tới được, không thể được đạt tới. Ngay cả khi và nếu nó được đạt tới, nó vẫn không được đạt tới. Và không thành vấn để nó được đạt tới bao nhiêu, nó chung cuộc vẫn bị giằng mất.
Liệt Tử là đệ tử của Lão Tử. Có lần ông ta đã xin phép thầy mình cho ông ta ra đi lúc nào đó để tới chỗ khác. “Ông có thể đi,” Lão Tử nói, “nhưng phải cẩn thận. Dễ dàng khởi hành cuộc hành trình nhưng rất khó để quay lại.”
Liệt Tử không hiểu điều ông ấy ngụ ý. Rất ít người may mắn có thể hiểu điều những người như Lão Tử nói. Nghe là một điều; hiểu là điều khác. Liệt Tử đã bị ấn tượng rằng ông ta đã hiểu vì những lời này là đơn giản. Lời đơn giản đặt chúng ta vào tình huống khó khăn. Vì chúng là đơn giản, chúng ta cảm thấy chúng là dễ hiểu. Nhưng không có lời là khó hiểu như những lời đơn giản và chân chất, vì không từ điển nào mang nghĩa của chúng. Nghĩa của chúng nằm trong nhận biết bên trong.
Liệt Tử không quan tâm làm cho dễ hiểu. Ông ta nghĩ lời của thầy quá đơn giản để hiểu. Nhưng ông ta trở về từ chuyến đi trong quãng hai mươi ngày. Khi Lão Tử hỏi tại sao ông ta đã trở về sớm thế, ông ta nói, “Với mọi bước đi tôi đều đi tới, tôi bắt đầu hiểu rằng sẽ khó mà thoái lui các bước của tôi. Trước khi tôi làm cho bản thân tôi dính líu vào sâu hơn, tôi đã nghĩ tốt hơn cả là quay về.” Lão Tử hỏi, “Dính líu gì đã mang ông quay lại?”
Liệt Tử nói, “Nhà nghỉ đầu tiên tôi đi tới, người chủ bước ra và đón tôi với mọi tôn vinh và cho tôi giá hời nhất. Ông ta phục vụ tôi như ông ta phục vụ cho người quyền cao chức trọng được tôn vinh.”
“Thế thì phiền phức là gì?” Lão Tử hỏi.
“Phiền phức sao?” Liệt Tử kêu lên. “Tôi đã không thể ngủ được cả đêm. Kiêu căng của tôi đã làm cho tôi cảm thấy rằng tôi đã là ai đó. Bằng không, tại sao những người này phải cho tôi việc đối xử hạng nhất thế này? Ngay khi tôi tới, người chủ đã chạm chân tôi và mọi người còn lại làm theo. Thế rồi, có bố trí bữa ăn hạng nhất và phòng ngủ xa hoa! Tôi phổng mũi với tự hào và không thể ngủ được.
“Sáng hôm sau tôi khởi hành và đi tới nhà nghỉ khác vào buổi tối. Tôi đã đích thân chuẩn bị thật tốt nhất để có thể gây ấn tượng phù hợp với người chủ mới. Tôi vấn tóc, rửa mặt, thậm chí dáng đi của tôi bây giờ cũng khác! Khi tôi nhìn vào bên trong bản thân tôi, tôi thấy rằng tôi đã không là cùng người đã cúi đầu và xin phép thầy ra đi ngày hôm trước. Đây đã là người khác hoàn toàn! Tôi đợi người chủ nhà trọ tới và chạm chân tôi và cho tôi mọi sự chú ý của ông ta. Không ai tới. Tôi bị tổn thương khủng khiếp. Tôi đã bị cho căn phòng hạng ba và giá không còn tốt hơn. Tôi đã không ngủ được cả đêm.
“Điều này đẩy tôi và thế khó xử lớn. Khi phòng là hạng nhất, tôi đã không thể ngủ được; khi phòng là hạng ba, tôi đã không thể ngủ được. Thế rồi điều bừng lên trong tôi là tôi có thể rơi vào trong nguy hiểm. Tôi phải chạy về trong khi vẫn còn thời gian. Dầu vậy tâm trí vẫn thuyết phục tôi thử nhà nghỉ khác. Có lẽ người này đã không biết tôi là ai; ông ta là người dốt. Vào khoảnh khắc đó, lời của thầy vang lên trong tai tôi: “Đi thì dễ, nhưng khó trở về.” Tôi đã chạy vì cuộc sống của tôi và đã không dừng một khoảnh khắc! Tôi đã sợ nếu tôi đợi lâu hơn nữa tôi chắc sẽ rơi xuống ngày càng xa hơn.”
Điều đó là kì lạ – không ai muốn quay lại. Mọi người phấn đấu đi ngày càng xa hơn lên trước, vì trong việc đi lên trước bản ngã cảm thấy được hài lòng trong khi chính ý nghĩ về quay lại tràn đầy tâm trí với nỗi u sầu. Nếu chúng ta quay lại điều đó dường như là mọi thứ bị kết thúc với chúng ta và cuộc sống dường như đã trôi qua trong vô tích sự. Nếu bạn tiến lên trước, bản ngã thúc bạn tiếp tục đi xa hơn mọi ngày và trỏ tới những ảo cảnh mới để bạn đạt tới. Thế thì người cứ chạy và chạy mãi.
Mọi cuộc đua bên ngoài chung cuộc kết thúc trong điên. Là điên chỉ ngụ ý điều này: rằng người này đã liều đi xa khỏi bản thân mình tới mức anh ta không thể tìm ra đường quay lại. Anh ta đã quên mất nơi ở của mình. Bây giờ anh ta chỉ biết một điều: rằng anh ta phải chạy và chạy; anh ta không thể dừng lại ở bất kì chỗ nào. Anh ta phải chạy để đạt tới bất kì cái gì. Nếu anh ta có được nó, anh ta phải chạy để đạt tới cái gì đó khác, nhưng anh ta phải chạy. Điều đó đã trở thành bệnh, ốm cho anh ta. Bây giờ không có cách nào cho anh ta ngoại trừ chạy.
Tôi có một người bạn. Anh ta là đại tá trong quân đội. Vợ anh ta tới nghe tôi. Một hôm tôi hỏi cô ấy, “Chồng bạn tới để bỏ bạn ở đây và thỉnh thoảng anh ta cũng tới gặp tôi; nhưng tôi chưa bao giờ thấy anh ta ngồi xuống cùng bạn để nghe tôi.”
Cô vợ nói, “Anh ấy không thể ngồi ở một chỗ đâu. Anh ấy là đại tá thầy thấy rồi đó. Anh ấy rất muốn nghe thầy. Tôi đã ghi băng bài giảng của thầy và đem chúng về nhà. Anh ấy bật băng lên và nghe thầy trong khi anh ấy bước lên xuống căn phòng. Ngoài ra, điều chắc sẽ không hay lắm nếu anh ấy tới đây và trăn trở mọi lúc. Thầy thấy đấy, anh ấy không thể ngồi yên một chỗ.”
Tâm trí chúng ta đích xác giống điều này. Nó không thể ngồi ở một chỗ; nó không thể dừng lại; nó không thể thảnh thơi. Nó chạy đi mãi mãi. Lão Tử nói, “Tâm trí trở nên điên rồ.”
Người không có khả năng thảnh thơi là điên rồ. Nếu bạn có khả năng thảnh thơi, thế thì bạn không điên. Nếu bạn cảm thấy bạn không thể thảnh thơi khi bạn muốn, thế thì biết rằng có mức độ điên rồ nào đó bên trong bạn. Nếu bạn không làm chủ đủ bản thân bạn để cho khi bạn nằm xuống thân thể trượt vào nghỉ ngơi, hay khi bạn nhắm mắt lại bạn rơi vào giấc ngủ, thế thì biết rằng có phẩm chất nào đó của tính điên bên trong bạn. Mức độ điên có thể biến thiên; bao giờ cũng có khả năng tăng lên. Nó biến thiên suốt ngày. Đôi khi bạn thấy dễ dàng thảnh thơi, đôi khi bạn không thấy điều đó.
Suốt hai mươi bốn giờ, mọi sự đang xảy ra quanh bạn. Một số trong những việc xảy ra có thể làm tăng tính điên bên trong. Chẳng hạn, một người tới và bảo bạn rằng bạn đã trúng xổ số. Bạn bay mầu! Tâm trí bạn sẽ trở thành bốc đồng. Bạn sẽ không thể nào hiện hữu. Bạn không còn có thể thảnh thơi thêm nữa: xổ số đã cho đà tươi mới cho các ý nghĩ đã chạy nhanh của bạn.
Mọi sự xảy ra quanh bạn mọi lúc, mọi sự vẫy gọi tâm trí bạn chạy thậm chí còn nhanh hơn. Bạn mãi mãi sẵn sàng chạy. Thảnh thơi chỉ có thể tới trên đường của bạn nếu bởi vận may nào đó bạn không có tham vọng và mong đợi.
Điều này hỡi ôi lại không ở trong tay bạn. Người trên đường chế giễu bạn và tâm trí bạn bắt đầu cuộc đua ngay lập tức. Có hàng chục triệu và hàng chục triệu người có năng lực kích động bạn. Ngay cả nếu con chó của hàng xóm nhà bạn sủa ban đêm, tâm trí bắt đầu một chuỗi ý nghĩ để tìm ra tại sao nó sủa. Nếu con chó riêng của bạn không vẫy đuôi khi bạn về nhà buổi tối, điều đó nữa cũng trở thành lí do cho lo nghĩ của bạn. Chúng ta phát triển mối quan hệ theo cả nghìn cách và bản ngã chúng ta nhận vui sướng lớn qua những quan hệ này. Một thứ nhỏ như con chó không vẫy đuôi có thể làm bạn nổi giận. Nếu tâm trí về căn bản là điên rồ, điều nhỏ nhất có thể là tắt nó đi. Bất kì lí do nào cũng là đủ tốt.
Bí mật của điên rồ này chỉ là một. Chừng nào bạn còn chạy theo các thứ bên ngoài bạn, bạn đang tạo ra điên rồ bên trong bạn. Và bạn càng làm cho tâm trí điên rồ hơn, bạn sẽ càng khổ và bất hạnh hơn. Bạn tạo ra địa ngục cho bản thân bạn sống trong đó.
Từ “Con đường Đạo”, T.3, Ch.6 Đói của giác quan không liên quan tới đói của linh hồn
