Tôi đã làm rất nhiều nhóm, và đã có nhiều kinh nghiệm trưởng thành thích đáng trong đó tôi đã thực sự cảm thấy rằng tôi đã thay đổi và thu được sáng suốt mới vô cùng. Nhưng tôi vẫn làm cùng sai lầm, và mặc cho mọi thứ tôi đã làm, vẫn việc lặp lại quá khứ dường như tôi không có chọn lựa nào. Phải làm gì đây? Thay đổi có thể là thường hằng không? Hay công việc chúng tôi làm trên bản thân mình đơn giản là ảo vọng, chẳng có ý nghĩa gì? Phẩm chất sannyas có thể là thay đổi thường hằng không?
Thứ nhất: mọi nỗ lực để cải tiến bản thân bạn nhất định thất bại, vì người đang làm nỗ lực là vấn đề – bản ngã. Bản ngã thường xuyên làm nỗ lực để cải tiến: có nhiều tiền hơn, có nhà lớn hơn, có xe lớn hơn, có đàn bà đẹp hơn, hay chồng; có cái này, có cái kia. Đó là bản ngã. Bạn hiểu điều đó.
Nhưng thế rồi bản ngã chơi trò chơi khác nữa: nó nói, “Trở nên an bình hơn, trở nên yêu thương hơn, đạt tới thiền, trở thành siddha, giống Phật.” Điều này lại là cùng trò chơi theo hướng khác. Cùng bản ngã đã cố trang điểm cho bản thân nó bằng các thứ bên ngoài, giờ muốn thử và trang điểm cho bản thân nó qua những thứ bên trong.
Cho nên điều đầu tiên: nếu bạn đang cố cải tiến bản thân bạn, bạn bị mang định mệnh thất bại. Một khi bạn hiểu điều này – rằng bản ngã là vấn đề, và chính tham của bản ngã là muốn cải tiến và trở thành cái này cái nọ; chính ý tưởng trở thành là phóng chiếu của bản ngã – thế thì cách mạng tới. Và cách mạng đó không phải là bất kì cái gì mà bạn phải làm, cách mạng đó tới qua việc hiểu cách thức của bản ngã. Một khi bạn đã hiểu rằng đó là cùng bản ngã đã theo đuổi tiền bạc, danh vọng, chính trị – cùng bản ngã này giờ đang chơi trò chơi bên trong của thiền, chứng ngộ, và mọi cái vô nghĩa đó – một khi bạn nhận ra đó là cùng bản ngã, trong chính việc nhận ra đó, tiếng cười nảy sinh trong bạn. Bạn bắt đầu cảm thấy cái nực cười của nó.
Không có cải tiến. Tôi không nói không có chuyển hoá, nhưng không có cải tiến. Chuyển hoá có đó, thay đổi hoàn toàn có đó, nhưng không có cải tiến. Cải tiến ngụ ý hình tướng được thay đổi: bạn vẫn còn như cũ với vài thứ được thêm vào cho bạn – xe hơi, nhà lớn, đàn bà. Bạn vẫn còn như cũ; bây giờ người đàn bà được gắn vào bạn, xe hơi được gắn vào bạn… bạn vẫn còn như cũ. Bây giờ bạn đã trở thành thiền nhân – bạn vẫn còn như cũ; bây giờ bạn đã trở thành sannyasin – nhưng bạn vẫn còn như cũ; sâu bên dưới bạn vẫn còn như cũ. Và bạn liên tục tích luỹ các thứ: đức tính, đặc trưng, tính cách, đạo đức, đức hạnh, tri thức. Bạn liên tục, nhưng sâu bên dưới đó là cùng hành trình cũ. Không cái gì là mới. Theo cách này, cải tiến là không thể được.
Cải tiến là không thể được chút nào. Khi bạn hiểu điều này – tham này, khao khát này để là ai đó khác, ai đó khác quan trọng hơn, ý nghĩa hơn, vĩ đại và vĩ đại hơn; một khi bạn đã hiểu rằng đây toàn là bản ngã đang chơi – trong khoảnh khắc đó của việc hiểu, đột nhiên có chuyển hoá, cú nhảy, bước nhảy lượng tử. Bạn không còn là người cũ, người mới đã đi vào.
Và nhớ, người mới không được kết nối với người cũ chút nào. Đó là lí do tại sao tôi không nói nó là cải tiến. Người mới là tuyệt đối mới, mới hoàn toàn tới mức nó chẳng liên quan gì với người cũ. Người cũ đã hoàn toàn mất đi. Đó là sinh linh mới toàn bộ, gián đoạn với quá khứ. Với kẽ hở này, nó không thể được gọi là cải tiến.
Tính tâm linh không phải là thành tựu. Nó không phải là hành trình tham vọng.
Bạn nói, “Tôi đã làm rất nhiều nhóm, và đã có nhiều kinh nghiệm trưởng thành thích đáng.” Những kinh nghiệm trưởng thành đó đã không thích đáng. Chúng chỉ là trò chơi của bản ngã. Bạn cảm thấy thoải mái. Bản ngã vỗ về bạn và nói, “Mình giỏi rồi; làm tốt thế. Mình đang cải tiến. Một ngày nào đó chắc chắn mình sẽ trở thành một Phật hay một Christ. Mình đang trên đường, và việc đi tốt đẹp thế.” Và bạn cảm thấy rất hứng khởi. Những kinh nghiệm đó đã không là thích đáng. Bản ngã của bạn đã dùng chúng. Chúng trở thành tuyệt đối nguy hiểm. Bất kì cái gì mà bản ngã dùng đều lập tức bị đầu độc. Bạn bắt đầu cảm thấy rất hài lòng: “vậy bây giờ nó đang xảy ra!” Bạn phải đã bắt đầu chờ đợi satori, samadhi: “Bây giờ nó không còn rất xa xăm! Bất kì khoảnh khắc nào….”
Bản ngã của bạn thu mọi kinh nghiệm đó thành đồ chơi: bạn bắt đầu chơi với chúng. Và bạn phải đã bắt đầu mong đợi chúng ngày càng nhiều hơn. Bạn đã trở thành đức hạnh, tôn giáo; bây giờ những thứ này sẽ xảy ra ngày càng nhiều hơn. Nhớ, bất kì khi nào bạn bắt đầu hỏi, “Cái này đã là đẹp rồi; mình đã vui sướng trong nó, và mình muốn có nó lần nữa,” bây giờ bạn đang cố làm ra sự liên tục.
Người mới chỉ có thể xảy ra khi bạn không hiện hữu. Bây giờ bạn sẽ không rời khỏi bản thân bạn chút nào; bạn bao giờ cũng sẽ ngồi đó. Cho dù bạn đi qua cùng những nhóm đó lần nữa, bạn sẽ không được làm giầu thêm, vì bạn sẽ chờ đợi: “Bây giờ điều này sắp xảy ra.” Và khi bạn đợi, không cái gì xảy ra, vì trong việc chờ đợi của bạn, bạn có đó. Mọi sự xảy ra một cách không mong đợi. Mọi sự xảy ra khi bạn thậm chí không chờ đợi chúng. Thượng đế đôi khi được thấy chỉ khi bạn không đi tìm Ngài, vì khi bạn đang nhìn, bạn căng thẳng. Thượng đế xảy ra trong những khoảnh khắc tầm thường và bình thường tới mức bạn không thể nào đã mong đợi. Bất kì khi nào bạn đang mong đợi, bạn có đó; và Thượng đế không thể có đó vì bạn có đó. Khi bạn không mong đợi – chỉ bơi trong sông, và cây, và chim, và ánh mặt trời, và bạn hoàn toàn bị mất hút… và tất nhiên, không ai chờ đợi cho Thượng đế xảy ra trong khoảnh khắc đó – đột nhiên Ngài có đó. Bạn đang không làm gì cả nhưng chơi đùa với con mèo, nhìn vào mắt mèo – và tất nhiên, bạn không chờ đợi cái gì đó lớn lao xảy ra – và đột nhiên đôi mắt đó của mèo thay đổi, và có chiều sâu, và có Thượng đế. Và đột nhiên bạn được tràn ngập.
Thượng đế bao giờ cũng bất thần, không được mong đợi. Khi bạn đang làm puja, và rung chuông nhỏ, và làm các thứ như vậy, Thượng đế không bao giờ xảy ra – vì bạn đầy mong đợi thế. Bạn đang chờ đợi và nhìn sang bên: “Ngài có tới hay không?” Tiếng gõ cửa, có thể chỉ người đưa thư, và bạn được háo hức nhiều thế: “Có thể Thượng đế đã tới!” Khi bạn đang chờ đợi Ngài không bao giờ tới, vì khi bạn đang chờ đợi, bạn hiện hữu quá nhiều. Ngài tới chỉ khi bạn không hiện hữu.
“Tôi đã làm rất nhiều nhóm, và đã có nhiều kinh nghiệm trưởng thành thích đáng trong đó tôi đã thực sự cảm thấy rằng tôi đã thay đổi và thu được sáng suốt mới vô cùng.”
Tôi, tôi, tôi… bạn thấy không?
“Nhưng tôi vẫn làm cùng sai lầm, và mặc cho mọi thứ tôi đã làm, vẫn việc lặp lại quá khứ dường như tôi không có chọn lựa nào.”
Tôi, tôi, tôi….
Bạn sẽ làm cùng sai lầm vì đó là cùng cái tôi. Bạn không thể hi vọng rằng bất kì cái gì khác sẽ xảy ra.
Cái tôi là cái máy; nó liên tục làm cùng điều, nó đã trở nên rất hiệu quả trong việc làm điều đó. Nó giống như máy tính: nó tạo ra thói quen, và thế rồi nó liên tục lặp lại cùng thói quen. Bây giờ xin bạn dừng bất kì ý tưởng nào về trưởng thành đi. Đây không phải là cách thức. Quên về trưởng thành đi, vì trưởng thành là trong tương lai. Trưởng thành là đã trì hoãn: ngày mai nó sẽ xảy ra. Quên mọi thứ về ngày mai đi; ngày mai không bao giờ tới đâu. Là ở đây và bây giờ đi. Khoảnh khắc này là khoảnh khắc duy nhất có đó. Tận hưởng khoảnh khắc này trong việc hấp thu toàn bộ đi. Bất kì cái gì bạn đang làm, làm nó một cách toàn bộ, bị mất hút trong nó. Nó là cái gì, tôi không nói. Nếu bạn bị mất hút trong nó, điều đó trở thành tôn thờ, điều đó trở thành lời cầu nguyện.
Lau sàn có thể trở thành lời cầu nguyện; chỉ làm những thứ bình thường trong bếp có thể là lời cầu nguyện; đào hố trong vườn có thể trở thành lời cầu nguyện. Không có nhu cầu đi tới bất kì đền chùa nào. Duy nhất những người đi tới đền chùa là người không biết cách mang lời cầu nguyện tới cuộc sống của họ. Không có nhu cầu đi tới nhà thờ hồi giáo hay tới gurudwara, vì Thượng đế là ở mọi nơi. Bất kì chỗ nào bạn bị hấp thu toàn bộ, cánh cửa của đền mở ra.
“Thay đổi có thể là thường hằng không? Hay công việc chúng ta làm trên bản thân chúng ta đơn giản là ảo vọng chẳng có ý nghĩa gì?”
Cái mà bạn làm là ảo vọng, vì bạn là ảo vọng. Từ bạn, chỉ ảo vọng được sinh ra. Bạn không thể cho sinh ra chân lí. Bạn là thời gian; từ bạn vô thời gian không thể được sinh ra. Bạn phải nhường đường, bạn phải đẩy bản thân bạn sang bên đường. Duy nhất bạn đang đứng trên đường riêng của bạn, không ai khác. Thượng đế là sẵn có; chỉ đừng đứng giữa đường.
Bạn có đang nghe không?
Đừng đứng trên đường của Thượng đế, có vậy thôi. Và thế thì Ngài ở trong hoa, và trong con chim tung cánh; thế thì Ngài là làn gió thoảng qua cây. Khi bạn không có đó để bóp méo, bạn sẽ thấy Ngài ở mọi nơi – vì Ngài là mọi thứ. Chính phép màu là làm sao chúng ta liên tục bỏ lỡ Ngài. Nhưng bạn đang đòi hỏi cái gì đó thường hằng. Bản ngã không bao giờ có thể là thường hằng; nó là thứ nhất thời. Và từ bản ngã, bất kì cái gì bạn thu được đều sẽ bị mất.
Bạn hỏi: Sóng không thể được làm thành thường hằng sao?
Sóng không thể được làm thành thường hằng. Cách duy nhất là làm đông cứng nó lại để cho nó trở thành băng. Nhưng thế thì nó không phải là sóng, nó chỉ là một mảnh băng. Thế thì nó không còn là sóng vì nó không thể nổi sóng. Tính sống động bị mất rồi, sự năng động bị mất rồi. Bạn rơi vào yêu với người đàn bà và bạn muốn làm cho yêu thành thường hằng sao? Thế thì bạn đang trong nguy hiểm; bạn đang cố làm cho sóng thành thường hằng. Bạn ra toà án, và toà án đóng dấu lên hôn nhân của bạn. Bây giờ nó là thứ hợp pháp: yêu đã biến mất. Bây giờ nó là bản hợp đồng, và xấu.
Yêu là thứ đẹp nhất trên thế gian, và hôn nhân là thứ xấu nhất, vì luật pháp đã đi vào trong yêu. Tại sao bạn đi ra toà án? Vì bạn muốn làm cho yêu thành thường hằng: “Ai biết? Người đàn bà này có thể rơi vào yêu với ai đó khác ngày mai” – bây giờ toà án sẽ bảo vệ. “Ai biết? Người đàn ông này có thể trốn đi ” – bây giờ toà án sẽ bảo vệ: bạn có thể lôi anh ta ra toà. Anh ta không thể trốn đi dễ dàng được. Bạn làm gì khi bạn cưới người đàn bà hay người đàn ông? Bạn đang yêu cầu xã hội bảo vệ, yêu cầu luật pháp, cảnh sát, bảo vệ. Đây là loại yêu gì mà cảnh sát được cần để bảo vệ bạn? Đây sẽ là một loại nhà tù. Gọi nó là bất kì cái gì bạn muốn gọi nó, nhưng nó sẽ là lệ thuộc. Các bạn sẽ là tù nhân của nhau, và đây là cách chúng ta phá huỷ mọi thứ.
Bản ngã là vô thường. Nếu yêu của bạn là từ bản ngã, nó là vô thường. Tâm trí là nhất thời, có tính thời gian. Tâm trí, thực ra, là thời gian. Không cái gì có thể là thường hằng trong tâm trí. Nếu bạn muốn nhìn vào cái thường hằng – ‘thường hằng’ không phải là từ đúng, ‘vĩnh hằng’ là từ đúng – thế thì nhìn sâu hơn vào trong sóng, và có đại dương. Nếu bạn muốn nhìn vào vĩnh hằng nào đó, nhìn vào trong yêu sâu sắc và bạn sẽ thấy Thượng đế ở đó. Nhưng bạn mang cảnh sát vào thay vì tìm Thượng đế.
Khi yêu xảy ra, đừng khao khát cái thường hằng. Nghĩ và suy ngẫm, suy tư,… cái vĩnh hằng. Những khoảnh khắc đó là hiếm hoi, những khoảnh khắc yêu. Cửa sổ mở ra dễ dàng, việc tan chảy xảy ra dễ dàng. Bạn bị sững sờ với cái gì đó không biết. Đừng bận tâm về hôn nhân ngay bây giờ. Ngay bây giờ đi vào trong những khoảnh khắc đó, các con sóng, và tìm ra đại dương – vì bất kì khi nào có sóng, nhất định có đại dương đằng sau nó. Khi sóng yêu có đó, đại dương yêu phải ở đằng sau nó. Đại dương yêu đó là Thượng đế.
Cho nên xin đừng tìm cái thường hằng, bằng không bạn bao giờ cũng sẽ bị thất vọng. Vì người đang đi tìm cái thường hằng bản thân người đó là vô thường. Bạn đã chọn phương tiện sai: tâm trí, bản ngã. Nhìn vào trong con người riêng của bạn đi.
“Phẩm chất sannyas có thể là thay đổi thường hằng không?” Lần nữa bạn liên tục dùng từ rất bẩn, ‘thường hằng’. Phẩm chất sannyas là cả sóng và đại dương; điều đó tuỳ vào bạn. Nếu bạn đơn giản thấy sóng, nó là vô thường. Nếu bạn nhìn sâu trong nó và bạn có thể thấy đại dương, nó là vĩnh hằng. Vĩnh hằng không phải là thường hằng, vĩnh hằng là bên ngoài thời gian. ‘Thường hằng’ ngụ ý ở lại lâu hơn trong thời gian; nhưng có thành vấn đề gì liệu bạn là sannyasin trong một ngày hay một năm hay một nghìn năm – thành vấn đề gì? Vô thường là vô thường – một ngày, một năm, một nghìn năm.
Tìm cái gì đó ở bên ngoài thời gian đi. Thế thì một khi nó có đó bạn biết: nó bao giờ cũng có đó, và nó bao giờ cũng sẽ có đó. Vĩnh hằng là bản tính bên trong nhất của bạn, swabhava. Nó là con người bên trong nhất của bạn.
Bất kì cái gì bạn tìm, nó phải không là từ tham và từ tham vọng. Nó phải không là ham muốn để lặp lại. Quên quá khứ đi. Khi nó biến mất, để nó biến mất và không nghĩ tới ngày mai. Khi nó còn chưa tới, sao bận tâm? Khi nó tới, chúng ta sẽ ở đây để nhìn vào trong nó. Và bất kì cái gì đã xảy ra hôm qua, đừng yêu cầu nó hôm nay – vì nó có thể đã xảy ra hôm qua vì bạn đã không chờ đợi nó; hôm nay bạn chờ đợi nó.
Điều đó xảy ra mọi ngày trong thiền. Ai đó tới không gian bên trong và được xúc động, và ham muốn để lặp lại nảy sinh. Thế rồi hôm sau nó không có đó, thế thì người đó cảm thấy rất thất vọng. Thế rồi ngày hôm sau người đó thậm chí còn ở sâu hơn trong chán nản của mình, vì nó không tới. Và người đó tới tôi và nói, “Trước đây điều đó là tốt hơn. Ít nhất tôi đã không biết nó. Nhưng giờ tôi biết nó, nó có đó, và bây giờ tôi khổ. Tại sao tôi không thể có nó lần nữa và lần nữa?” Bạn không thể có nó lần nữa và lần nữa được vì nó là chính bản chất của Thượng đế xảy ra một cách không mong đợi. Ngài là vị khách tới mà không báo gì cho bạn.
Từ Hindu cho vị khách là atithi: nó ngụ ý người tới mà không cho bạn bất kì ngày tháng nào trước. Tithi nghĩa là ngày tháng, atithi nghĩa là người tới mà không thông báo cho bạn chút nào.
Thượng đế là khách. Khi Ngài tới, cảm thấy cám ơn đi. Khi Ngài không tới, cảm thấy cám ơn đi. Điều đó phải là trong đặc ân của bạn rằng Ngài không được cần tới hôm nay, rằng bạn cần kẽ hở, rằng bạn cần sự bình ổn… để cho mọi thứ đã xảy ra hôm qua trở nên được lắng đọng.
Một ông chủ rất nóng tính được cho là thốt ra cả tràng lăng mạ một nhân viên kiên nhẫn của ông ta. Một cô gái trẻ đứng đó thật lâu, nhưng khi đức hạnh của cô ấy bị nghi ngờ, cô ấy đã nhận đủ, và kiềm chế bước thẳng ra khỏi văn phòng.
Sáng hôm say, cô ấy bước vào trong văn phòng của ông chủ bạo chúa và nhét một mẩu giấy vào dưới mũi ông ta. “Đây là từ bác sĩ gia đình của tôi,” cô ấy nói một cách kiên quyết, “và nó xác nhận rằng tôi là thuần khiết và không bị động tới.”
Ông ta liếc nhìn nó và nhét lại nó vào cô ấy. “Điều này là không tốt,” ông ta càu nhàu. “Nó được ghi ngày hôm qua.”
Vâng, hôm qua là hôm qua; qua rồi là qua rồi. Ai biết? Bạn có thể đã thay đổi. Nhưng mọi tính cách là của hôm qua, mọi đức hạnh là của hôm qua. Khi bạn gọi ai đó là thánh nhân, bạn ngụ ý gì? Bạn nói, “Những ngày hôm qua của ông ấy đã là rất thánh thiện.” Nhưng chúng được mang ngày tháng hôm qua. Ông ta có thể đã phạm tội vào đêm qua. Bạn gọi ai đó là tội nhân, nhưng điều đó là không đúng; những điều đó toàn là hôm qua. Vâng, người đó có thể đã phạm tội, nhưng đêm qua người đó có thể đã cầu nguyện, người đó có thể đã thiền, và người đó có thể đã có thoáng nhìn. Cho nên đừng gọi bất kì người nào là thánh nhân, vì thánh nhân thuộc vào quá khứ; và đừng gọi bất kì người nào là tội nhân, vì tội nhân là của quá khứ – và sự sống và sinh linh bao giờ cũng tự do với quá khứ.
Sinh linh là của hiện tại. Và khi bạn muốn cái gì đó được lặp lại, lần nữa bạn đơn giản ham muốn quá khứ được lặp lại. Vấn đề là gì? Bạn đã biết nó. Bạn không muốn biết cái gì đó cao hơn, cái gì đó lớn hơn sao? Vẫn còn sẵn có đi. Đó là một trong những giáo huấn nền tảng của tôi: Không ham muốn, vẫn còn sẵn có. Đợi Thượng đế và để Ngài làm mọi thứ.
Từ “Con đường của Yêu”, Ch.10
