Bản ngã là cái gì đó giống thế này: Nếu chúng ta lấy lời giải thích của Phật – Phật đã cho cùng một nghĩa với bản ngã và atman. Phật nói, “Bản ngã và atman là giống thế này: chúng ta thắp đèn ban đêm và chúng ta thổi tắt nó buổi sáng. Chúng ta nghĩ chúng ta đang thổi tắt cùng ngọn lửa mà chúng ta đã thắp đêm hôm trước. Điều này là sai. Ngọn lửa chết đi mọi khoảnh khắc và được sinh ra mọi khoảnh khắc. Chỉ là việc chúng ta không thấy kẽ hở ở giữa. Ngọn lửa này biến thành khói và bốc lên không gian và ngọn lửa khác lấy chỗ của nó. Thế rồi ngọn lửa này bị tắt đi và bị thay thế bởi ngọn lửa thứ ba. Điều này cứ liên tục trong một chuỗi và nó xảy ra nhanh thế, mắt chúng ta không thể bắt được kẽ hở ở giữa. Một chuỗi các ngọn lửa cứ cháy và biến dần đi trong cả đêm. Ngọn lửa chúng ta thổi tắt đi vào buổi sáng là một trong những ngọn lửa trong chuỗi này; và ngọn lửa này không có đó chút nào vào buổi tối.”
Phật nói rằng bản ngã cũng là một chuỗi. Chuỗi này cũng làm việc với tốc độ nhanh tới mức bản ngã có vẻ như là một toàn thể. Nó cũng giống như bộ phim. Khi phim được chiếu theo chuyển động chậm, chúng ta có thể thấy chi tiết hành động này. Nếu một người được chiếu đang giơ tay lên, điều đó bao gồm cả nghìn bức ảnh khác nhau theo chuỗi để chỉ ra chuyển động đó. Thế rồi những ảnh này được chiếu với tốc độ mà chúng ta thấy tay đang giơ lên.
Các ảnh được chụp trong phim chuyển động toàn là ảnh tĩnh. Những ảnh tĩnh này được chiếu với tốc độ mà hình ảnh trở thành phim.
Khi bạn xem các đoạn phim này, bạn sẽ ngạc nhiên thấy nhiều ảnh thế được chụp theo chuỗi, của cùng một tư thế. Khác biệt giữa từng ảnh là nhỏ tới mức chúng ta khó phát hiện ra nó. Bây giờ nếu chúng ta lấy phim chuyển động về một người đang trèo xuống thang, bạn sẽ không có khả năng nhận ra người này ở đâu. Có một bức tranh của Picasso, vẽ về một người đang trèo xuống thang và ông ấy đã vẽ cả nghìn chân và tay và đầu tất cả trộn lẫn vào nhau và đang đi xuống thang. Nếu cái nhìn của chúng ta có thể giữ cùng nhịp với tốc độ của phim, chúng ta sẽ không thấy người này mà thấy các chuyển động. Thế rồi nếu bạn xem một phim về tay tôi đang giơ lên, bạn sẽ không thấy tay mà thấy hình ảnh và việc hình thành tay từ đáy tới đỉnh và sẽ khó hình dung ra nó tất cả là gì cái gì. Chúng ta không thể nhìn thấy các kẽ hở chen giữa và do đó chúng ta có thể thấy cái tay.
Bản ngã là cuốn phim chuyển động với tốc độ lớn. Bản ngã được sinh ra mọi phút như ngọn lửa của chiếc đèn. Do đó bạn không bao giờ có cùng bản ngã. Nó thay đổi cả nghìn lần trong hai mươi tư giờ và lấy cả nghìn hình thể. Nếu bạn tập trung chỉ chút ít và làm chậm tốc độ của máy chiếu của tâm trí bạn, bạn sẽ có khả năng thấy điều này. Bạn đang ngồi trong phòng, ông chủ của bạn bước vào phòng. Bản ngã của bạn bây giờ có trong cùng trạng thái như nó đã ở khi người hầu của bạn bước vào phòng trong buổi sáng không?
Sự thực là bạn khó để ý tới chuyển động của người hầu. Nếu anh ta là mới, bạn có thể để ý tới anh ta nhưng nếu anh ta là người hầu cũ và bạn quen với anh ta, bạn không để ý khi nào anh ta tới và đi. Điều đó là tốt theo cách nào đó bằng không việc tới và đi của anh ta có thể quấy rối bạn. Người hầu tới, quét phòng và đi. Bạn vẫn ngồi như bạn đã vậy. Không có khác biệt trong cử chỉ của bạn. Nếu người hầu không tới, bạn chắc vẫn ngồi theo cùng cách thức.
Nhưng nếu ông chủ của bạn bước vào, mọi sự sẽ thay đổi. Thế thì bạn không còn là cùng người cũ. Bạn sẽ đứng dậy và sẵn sàng đón chào ông ta. Nếu như bạn buồn, bạn bây giờ sẽ không mỉm cười. Bản ngã của bạn lấy hình thể khác hoàn toàn trong sự hiện diện của ông chủ của bạn. Trước người hầu nó lấy hình thể khác và trước người bạn, lại là hình thể khác; với người lạ nó lấy hình thể khác và rồi lại hình thể khác với kẻ thù.
Bản ngã của bạn phải thay đổi suốt trong hai mươi bốn giờ nhưng nó thay đổi nhanh tới mức bạn không thể để ý tới thay đổi này. Nó thay đổi trong một phần giây.
Bản ngã không phải là vật. Nó là việc xảy ra liên tục, xảy ra giữa các quan hệ. Nó là biến cố và không là vật. Nếu bạn bị bỏ lại một mình trong rừng rậm, bản ngã của bạn không còn lại như khi nó ở trong thành phố vì các hoàn cảnh tạo ra bản ngã trong thành phố không phải là một với hoàn cảnh trong rừng rậm. Nếu bạn bị bỏ lại nơi cô độc trong rừng rậm, bạn không là cùng người bạn đã vậy giữa sự hối hả của thành phố.
Đây là lí do tại sao mọi người cảm thấy cảm giác thoải mái và thảnh thơi và an bình trong rừng rậm. An bình này không thuộc vào rừng rậm. Đó là vì hoàn cảnh xung quanh bạn là khác với hoàn cảnh trong thành phố. Nếu một người có thể tạo ra các hoàn cảnh để thoát bản ngã, người đó có thể ở bên ngoài bản ngã của mình ngay cả ở Chowpatty ở Bombay. Nhưng bạn phải đi vào rừng rậm, lên Himalayas vì chỉ chỗ đó bạn mới xa khỏi hoàn cảnh của đám đông. Nhiên liệu mà bản ngã của bạn nhận được trong thành phố là không sẵn có ở đây. Nhưng thế thì điều này có thể kéo dài được bao lâu?
Bạn là cùng người cũ. Nếu bản ngã là thói quen của bạn, bạn sẽ tạo ra các bản ngã mới. Người tù ở trong nhà tù bắt đầu nói chuyện với bản thân người đó. Anh ta phân chia bản thân mình thành đôi và trả lời những câu hỏi riêng của anh ta. Đã từng có những trường hợp mà người bị giam giữ nói chuyện với thằn lằn và nhện; cho chúng những cái tên nữa và nói nhân danh chúng! Bạn có thể cười nhưng bạn không biết rằng bạn nữa cũng sẽ làm cùng điều đó vì khó mà cứu được bản ngã ở chỗ đơn độc. Thế thì bạn nhờ sự giúp đỡ của ngay cả nhện. Không phải là bản ngã có thể được chống đỡ bằng sự giúp đỡ của chỉ cung điện. Dầu của khố là đủ để đốt chảy ngọn đèn bản ngã. Nếu được yêu cầu bản ngã có thể dùng khố của bạn và cảm thấy như ở nhà dường như bạn sở hữu một vương quốc. Không có khác biệt về chất. Chỉ có khác biệt về lượng.
Bản ngã là láu lỉnh. Nó có thể làm xuất hiện vương quốc trên đồng tiền giả. Chúng ta không có gì để bênh vực bản ngã của chúng ta – thậm chí không có cả đồng tiền giả; và vậy mà chúng ta làm xuất hiện các vương quốc trên nó! Nếu chúng ta cắt rời bản thân chúng ta khỏi mọi mối quan hệ, chúng ta cảm thấy trống rỗng trong vài ngày. Đây là điều xảy ra khi chúng ta đi lên núi và các chỗ yên tĩnh. Nhưng trong vòng vài ngày, tâm trí bắt đầu thiết lập những quan hệ mới. Nó sẽ thu thập dầu tươi và ngọn lửa sẽ bùng cháy một lần nữa. Tuy nhiên một điều bạn phải nhớ là bản ngã phải được tạo ra suốt hai mươi bốn giờ. Nó không phải là thứ hiện hữu mãi. Nó giống như người đạp xe đạp. Chừng nào người đó còn đạp, xe còn đi; ngay khi người đó dừng đạp, xe dừng lại. Nó có thể chạy thêm một quãng với đà hay nó đang trên sườn dốc nhưng chung cuộc nó sẽ đổ.
Bản ngã chỉ hoạt động nếu bạn làm việc trên nó suốt hai mươi bốn giờ. Bạn phải không làm gì để tiêu diệt nó. Dừng làm việc với bản ngã và điều đó là đủ. Nói chung mọi người hỏi cách tiêu diệt bản ngã. Nếu bạn nghĩ dưới dạng tiêu diệt, bạn sẽ lại bắt đầu đạp xe – phát minh ra các phương pháp và cách thức. Điều này không tiêu diệt nó. Nhưng mọi thầy giáo trên khắp thế giới đều nói, “Tiêu diệt bản ngã!” vì họ đọc những người như Lão Tử. Dễ đọc nhưng khó hiểu. Khi chỉ đọc một ý nghĩ tới trong tâm trí – Nếu bản ngã bị tiêu diệt, sự sống trở thành vĩnh hằng và chúng ta đạt tới tính bất tử.
Tham bắt giữ tâm trí chúng ta. Tham – không phải hiểu biết. Tham – làm sao đạt tới nước cam lồ của tính bất tử. Làm sao đạt tới cuộc sống kia nơi không có chết, không có tối. Làm sao đạt tới ý thức vĩnh hằng? Tham bắt giữ chúng ta. Chính tham này bảo chúng ta, “Lão Tử nói phải không là bản ngã.” Thế thì tham này hỏi, “Làm sao bản ngã bị tiêu diệt?” Thế thì chúng ta bắt đầu nỗ lực tươi mới để tiêu diệt bản ngã.
Người này bỏ nhà, người kia bỏ vợ; người khác từ bỏ giầu có, người khác nữa bỏ quần áo, bỏ bạn bè và họ hàng. Thế rồi chúng ta bắt đầu bỏ mọi thứ và chạy đi, cứ tưởng có lẽ đây là cách bản ngã sẽ bị tiêu diệt.
Ảo tưởng từ bỏ tới từ niềm tin của chúng ta rằng chúng ta phải từ bỏ mọi cái tôn cao bản ngã. Khi tôi đi qua một chiếc lều, bản ngã của tôi căng phồng vì tôi sở hữu cung điện. Cho nên người ngu khuyên, “Bỏ lâu đài và bản ngã sẽ rời bỏ ông.” Những người ngu này không biết rằng bây giờ khi bạn đi qua lều, bản ngã đứng sau bạn thậm chí còn lớn hơn. Bây giờ bạn coi người cư ngụ trong lều như tội nhân, người sẽ mục nát trong địa ngục vì người đó thậm chí không thể buông bỏ được cái lều đáng thương của mình! Và tôi ở đây – tôi đã bỏ lâu đài. Người này, người từ bỏ lâu đài, thu thập nhiên liệu tươi để thắp lên ngọn lửa của người đó. Điều đó không tạo ra khác biệt gì.
Bản ngã của người ta không hiện hữu vì lâu đài. Dầu vậy, lâu đài được dựng trên bản ngã. Bản ngã có thể đứng trên bất kì vật chống đỡ nào. Cho nên vấn đề thực là làm sao dừng bản ngã, cái hình thành ra mọi khoảnh khắc. Bản ngã không có sự tồn tại bản chất mà có thể được làm một lần cho mọi lúc. Nó được hình thành mọi khoảnh khắc. Chúng ta nuôi dưỡng nó mọi giờ, chúng ta tưới nước cho rễ của nó và do vậy làm chúng mạnh thêm. Nó cho sinh ra lá tươi mọi ngày. Đây là kết quả của nỗ lực của chúng ta.
Khi chúng ta ngủ ban đêm chúng ta cảm thấy nhẹ nhàng và tươi tắn buổi sáng vì chúng ta không cảm thấy bản ngã trong giấc ngủ của chúng ta. Việc đạp xe dừng lại vào ban đêm và chúng ta cảm thấy nhẹ nhàng trong con người chúng ta vào buổi sáng. Đó là người khác, người dậy buổi sáng; ngay cả mặt của người đó cũng khác. Nếu người đó được hỏi có bất kì ưa chuộng nào thì đây là thời gian tốt nhất trong ngày. Đến trưa, mọi thứ trở nên lẫn lộn và mất trật tự. Đó là lí do tại sao người đi xin tới xin của bố thí vào buổi sáng – không bao giờ vào buổi chiều tối. Họ biết tâm lí này: nếu bạn đã ngủ ngon ban đêm, bạn có thể ở trong tâm trạng rộng lượng vào buổi sáng! Không có hi vọng từ bạn vào buổi chiều tối vì đến lúc đó bạn sẽ đạp xe nhiều tới mức bản ngã của bạn đứng đó vững chãi và mạnh mẽ.
Mọi người luôn luôn đi tới các cú choáng váng vào buổi chiều tối. Họ hoặc đi ngủ mà vẫn còn đang tranh đấu với vợ họ hay với ai đó khác. Đây là một loại băn khoăn lo lắng. Suốt cả ngày, bản ngã thu thập sức mạnh. Nó bùng cháy nhanh chóng và tạo ra nhiều khói quanh nó. Nếu khói này là quá nhiều, giấc ngủ có thể trở thành khó khăn do căng thẳng gay gắt. Căng thẳng này sẽ xuyên thấu vào bên trong và ngăn cản các cơ không thả lỏng được. Một người càng được văn minh, bản ngã của người đó càng trở nên lớn hơn và người đó càng ít khả năng ngủ.
Không có cái gì bản chất về bản ngã. Theo Lão Tử, đó là việc xảy ra. Gọi nó là việc xảy ra cũng không hoàn toàn đúng. Có lẽ tốt hơn nên định nghĩa nó như một chuỗi các biến cố. Nếu chuỗi này bị phá vỡ từ bất kì đâu, việc xảy ra bị phá huỷ ngay tại chỗ đó. Sự thực là chúng ta phải không cho nó sức mạnh mới và đà tươi mới. Làm sao chúng ta cho nó sức mạnh và sự tăng tốc mới? Phương pháp là gì?
Phương pháp là – suốt hai mươi bốn giờ chúng ta tìm cách thức và biện pháp nuôi dưỡng bản ngã. Chúng ta luôn luôn tìm ra dầu hoả tươi mới cho ngọn lửa của nó; và với mục đích này chúng ta áp dụng nhiều phương tiện. Điều nổi bật nhất là: theo cách nào tôi có thể thu hút sự chú ý của người khác? Đây là nhiên liệu hiệu quả nhất cho bản ngã – rằng mọi người phải nhìn vào tôi; rằng tôi phải là trung tâm chú ý để mọi con mắt dồn vào. Đây là lí do tại sao chính trị là mạnh mẽ thế. Thế giới đang nhanh chóng trở thành ngày càng hướng theo tâm trí chính trị và lí do là, không cái gì hấp dẫn tâm trí con người nhiều như chính trị.
Nhiều người tự tử đã thú nhận rằng họ đã chết chỉ để cho tên của họ có thể xuất hiện trong báo chí – bằng chữ in lớn! Tham vọng duy nhất của người đó là ở chỗ tên của người đó có thể được in bằng mầu đỏ, rằng ảnh của người đó có thể được in trong các báo, rằng mọi người trên thế giới có thể thấy người đó, nghe về người đó! Điều này cho người đó vui thú gì? Khi cả nghìn con mắt nhìn vào bạn, bản ngã của bạn nhận được nhiên liệu tươi. Sự chú ý của người khác trở thành thức ăn cho bản ngã của bạn. Có sự ngất ngây rất tinh tế trong con mắt của người khác và khi những đôi mắt này nhìn vào bạn, bản ngã của bạn nhận được vui thú kì lạ từ điều đó và nó thu được đà tươi mới.
Nếu bản ngã phải bị thủ tiêu có một phương pháp khác: Tập trung vào người khác. Khi bạn tập trung vào người khác, bạn cảm thấy nhẹ nhàng bên trong bạn. Điều chúng ta gọi là yêu thì không là gì ngoài sự hội tụ chú ý của chúng ta vào người khác. Khi bạn đang trong yêu với ai đó, tâm trí cảm thấy rất nhẹ nhàng. Khi người được yêu ở gần bạn, bạn cảm thấy tuyệt đối được nhẹ gánh. Bạn cảm thấy bạn đã mọc cánh và sẽ bay lên trên bầu trời! Điều này là vì chú ý của bạn được hội tụ hoàn toàn vào người yêu. Ở đây hoàn cảnh là tuyệt đối khác. Bây giờ bạn lo âu về người khác. Khi người mẹ nhìn vào con mình, cô ấy quên hoàn toàn bản thân cô ấy.
Chú ý là lưu thông một chiều. Bạn hoặc có thể chú ý hướng tới bản thân bạn hoặc bạn có thể chú ý tới ai đó khác. Khi chú ý của bạn được định tâm vào người khác, bạn quên đi bản thân bạn. Khi chú ý của bạn được định tâm vào bản thân bạn, bạn quên người khác.
Tuy nhiên chúng ta bao giờ cũng nỗ lực để thu được chú ý của người khác. Chúng ta phát minh ra cả nghìn cách cho mục đích này. Người này ước là vua, để cho mọi người có thể nhìn vào người đó. Người khác ước là tổng thống với cùng lí do.
Nếu điều này là không thể được người ta thậm chí thử các phương pháp bất chính chỉ để thu được sự chú ý. Nếu người đó không thể tìm ra phương pháp tốt, người đó sẽ dùng phương pháp xấu. Người đó trở thành kẻ sát nhân, tên lưu manh, kẻ đểu cáng. Học sinh trong các trường học và đại học tạo ra các trò tinh quái chỉ để có được sự chú ý. Cậu chàng tinh quái nhất được làm thành người hoàn hảo của lớp. Đó là cách duy nhất để dừng cậu ta khỏi trò tinh quái; vì lí do của trò tinh quái của cậu ta đã là chứng tỏ cho người khác rằng cậu ta hiện hữu và điều này được thoả mãn khi cậu ra được làm thành lớp trưởng.
Thanh niên có thể chọn con đường đúng cho mục đích này. Nếu điều này là không sẵn có anh ta sẽ chọn con đường sai nữa. Ở Mĩ ngày nay, có những người hippies và người lập dị chống qui ước xã hội và hàng trăm phức hợp khác. Lí do có nghĩa nhất cho sự lẫn lộn này là cấp bậc mới đã nảy sinh ở đó – cấp bậc của địa vị xã hội, giầu có. Thanh niên ở đó ngày nay không thể hi vọng đạt tới được chỗ trên đỉnh. Anh ta không có hi vọng trở thành một Nixon hay một Ford hay một Rockefeller. Nhưng anh ta có thể ăn mặc quần áo bất thường và đi trên phố. Anh ta có thể sống bẩn thỉu và thô bỉ – nhiều tới mức ngay cả Nixon cũng phải miễn cưỡng chú ý tới anh ta. Bất kì cái gì anh thanh niên này làm, đều đơn thuần để thu được sự chú ý. Bản ngã đòi hỏi chú ý. Nếu nó không tới bằng phương pháp đúng, nó sẽ dùng phương pháp sai.
Bạn phải nhớ một điều, bất kì khi nào bạn đòi hỏi sự chú ý, bạn đang đạp xe bản ngã của bạn. Nhu cầu này phải được nhớ. Khi bạn đi vào nhà bạn và con trai bạn quên chào bạn, bạn đau lòng. Nỗi đau này không phải vì bạn cảm thấy con trai bạn đã trở nên thiếu lễ độ, bất kính. Đây là những hợp lí hoá đơn thuần. Nỗi đau thực tại là thiếu sự chú ý. Bây giờ ngay cả nếu con trai bạn không chú ý tới bạn, cái gì tiếp? Toàn thế giới dường như bỏ qua bạn vì bây giờ ngay cả con trai của bạn cũng không bận tâm tới bạn!
Bố mẹ bao giờ cũng vẫn còn được thoả mãn nhiều nhất ở Ấn Độ vì họ đã làm thu xếp rất tốt cho bản thân họ. Ngay từ sáng, điều đầu tiên con trai được coi là phải làm, là chạm chân bố mẹ nó. Điều này giữ cho họ được thoả mãn trong cả ngày. Đây đã là lệ thường hàng ngày. Điều đó không là gì nhiều mấy mà con trai phải làm và điều đó giữ cho bố mẹ được thoả mãn. Bố mẹ ở phương Tây sẽ phải phát minh ra cách thức nào đó vì không có thu xếp như vậy ở đó; mặc dầu đòi hỏi về kính trọng thì vẫn như nhau. Điều này gây ra phiền phức. Khi bố vào nhà, anh ta mong đợi phần còn lại của gia đình có ý thức tới sự kiện là người đứng đầu gia đình đã tới. Mẹ cũng mong đợi việc thừa nhận như vậy với các thành viên khác của gia đình, ngay cả đứa trẻ nhỏ nhất!
Một câu chuyên về Nasruddin diễn ra rằng có lần, khi anh ta còn là một cậu bé, cậu ta đang ngồi bên vệ đường, hút thuốc. Một bà già ngẫu nhiên đi ngang qua. Bà ấy dừng lại và nói, “Con ơi, mẹ con có biết con hút thuốc không?” Nasruddin thở ra một vòng khói qua mũi và nói, “Và chồng bà có biết bà dừng lại trên đường và nói chuyện với đàn ông lạ không?”
Đứa trẻ nhỏ nhất cũng ham muốn được chú ý. Các bà mẹ bao giờ cũng bị phân vân rằng đứa con tạo ra yên tĩnh khác khi có khách thăm tới nhà! Lí do có thể là gì? Khi trẻ con có một mình với bản thân chúng và không có người lạ xung quanh, chúng chơi yên tĩnh nhưng ngay khi ai đó tới chúng tự cho phép mọi loại trò tinh nghịch. Thực tại, trẻ em đòi hỏi sự chú ý từ khách thăm. Điều đó hầu như là việc nói của chúng, “Chúng con cũng ở đây.” Làm sao chúng có thể truyền đạt được điều này? Chúng ném các thứ, chúng gây tiếng ồn, chúng đánh nhau, chúng khóc. Một khoảnh khắc trước, người mẹ yêu cầu chúng ăn bữa tối nhưng chúng nói chúng không đói. Bây giờ khi ai đó đã tới thăm, chúng đột nhiên cảm thấy đói! Chúng không thực đói. Bản ngã của chúng đang học đạp xe. Chúng đang nỗ lực để thu được sự chú ý.
Tính trẻ con này tồn tại từ thời thơ ấu tới tuổi già. Nếu bạn nhớ điều này, lời kinh của Lão Tử trở nên dễ hiểu. “Không đòi hỏi chú ý từ người khác.” Người đòi hỏi sự chú ý từ người khác tạo ra bản ngã nhất thời. Nhưng thế thì sự tồn tại của nó là nhất thời. Khi Lão Tử nói, “Sống vì người khác”, ông ấy ngụ ý rằng bạn hội tụ chú ý của bạn vào người khác. Ngay khi bạn định tâm chú ý của bạn vào người khác, biến đổi bắt đầu xảy ra trong cuộc sống của bạn.
Thế thì bạn có thể cười vì cái ngu xuẩn của người khác trở thành rõ ràng cho bạn. Khi bạn tạo ra chú ý lên người khác, bạn thấy bản ngã của người đó nhen nhóm lên và cháy bùng. Đây là điều đã xảy ra cho bạn nữa, mãi về sau. Nhưng bây giờ bạn có thấy thương hại người đó. Khi chú ý của bạn lên người khác trở nên ngày càng sâu hơn, bạn thấy bạn đã trở nên tắt đi theo cùng mức độ. Khi rỗng lan toả bên trong bạn – khi chú ý định tâm vào người khác, người ta trở thành rỗng bên trong – lần đầu tiên bạn bạn nhận ra hoàn cảnh phi căng thẳng giống cái gì.
Khi Freud trở nên già ai đó đã hỏi ông ấy, “Ông đã điều trị bệnh tâm trí cho những người khác từ sáng tới tối. Điều này không ảnh hưởng tới tâm trí ông sao?” Freud đáp, “Tôi chưa bao giờ có thời gian để nghĩ về bản thân tôi.” Khó phát điên nếu không chú ý tới bản thân bạn. Ông ấy nói, “Từ sáng tôi lao vào những phiền phức và lo âu của những người khác. Đến đêm tôi rơi vào giấc ngủ mà vẫn lo và nghĩ tới người khác. Tôi còn thời gian nào mà nghĩ về bản thân tôi được?”
Ngay khi tâm trí được tập trung vào bất kì cái gì, bản ngã bị cắt đứt. Đây là lí do tại sao các nhà khoa học lớn đã trở thành vô ngã. Các hoạ sĩ lớn, những vũ công lớn, đã trở thành vô ngã, trong khi những người từ bỏ lớn thấy khó là vậy. Toàn thể chú ý của người từ bỏ là vào bản thân người đó. Người đó bao giờ cũng lo nghĩ về người đó nên ăn gì, người đó không nên ăn gì; người đó nên mặc gì, người đó nên ngủ ở đâu, người đó nên làm gì. Mọi chú ý của người đó đều vào bản thân người đó. Người đó gọi bản thân mình là người từ bỏ nhưng người đó ý thức tới bản ngã rất nhiều. Tôi sẽ làm cái này, tôi sẽ không làm cái này; mọi chú ý của người đó được định tâm quanh bản thân người đó. Do đó điều rất thường xảy ra thảm kịch là người từ bỏ không thể được tự do với bản ngã của người đó. Thường hơn cả, những người thường mà chúng ta coi như người tìm kiếm vui thú lại được tự do khỏi bản ngã của họ một cách dễ dàng.
Tuy nhiên bí mật chỉ là một. Nếu ý thức của bạn ít dồn vào cái ngã riêng của bạn, bản ngã của bạn bị bỏ đói tới mức chú ý của bạn càng đi ra ngoài bạn, bạn càng trở nên vô ngã hơn.
Từ “Con đường Đạo”, T.2, Ch.20 Được ân huệ là người sẵn sàng là người cuối
