Thầy bảo chúng tôi các con đường của ý chí và buông xuôi. Con đường của ý chí chắc chắn không dành cho tôi, nhưng thế rồi buông xuôi cũng dường như không hoàn hảo. Bây giờ phải làm sao? Thưa thầy kính yêu, tôi hoang mang toàn bộ. Xin thầy chỉ cho tôi con đường của tôi.
Điều thứ nhất: nếu bạn thực sự hoang mang toàn bộ, từ hoang mang đó sáng tỏ sẽ tới. Nhưng bạn không hoang mang toàn bộ. Một khi hoang mang là toàn bộ, nó trở thành con đường. Thế thì không có nhu cầu về bất kì con đường khác nào. Chúng ta tìm đường từ hoang mang, vì chúng ta bị hoang mang… nhưng không bị hoang mang toàn bộ, và chúng ta nghĩ rằng chúng ta có thể hình dung ra mọi thứ. Hoang mang toàn bộ ngụ ý bây giờ bạn là bất lực toàn bộ, bây giờ không có cách nào để đi, bây giờ bạn không biết bất kì cái gì về mục đích, về bản thân bạn, về Con đường. Bạn chẳng biết gì. Bạn ở trong trạng thái trống không. Nêu hoang mang là toàn bộ, tâm trí trở thành trống không. Nhưng bạn không bao giờ bị hoang mang toàn bộ – một phần, chắc chắn; toàn bộ, không bao giờ.
Hoang mang toàn bộ là một trong những cách đạt tới Thượng đế. Nó ngụ ý mọi tri thức của bạn đã chứng tỏ là vô nghĩa; và khi tôi nói mọi, tôi ngụ ý mọi. Không phải là bạn nói, “Tôi biết một chút ít. Chừng này là đúng. Chừng này là thực.” Hoang mang toàn bộ nghĩa là bạn ở trong đêm tối vô cùng của hồn. Không có ánh sáng nào sẵn có, và thậm chí dường như không có khả năng nào. Bạn vô vọng. Không có hi vọng. Tương lai đã biến mất, quá khứ đã chứng tỏ là vô nghĩa. Phiền não đã đi tới đỉnh hoàn toàn. Từ chính đỉnh của nó, tâm trí biên mất – vì tâm trí có thể tiếp tục chỉ nếu bạn bị hoang mang một phần. Tâm trí không thể tồn tại trong hoang mang toàn bộ. Thực ra, tâm trí không thể tồn tại trong bất kì cái gì mà là toàn bộ.
Yêu toàn bộ – tâm trí biến mất. Ý chí toàn bộ – tâm trí biến mất. Buông xuôi toàn bộ – tâm trí biến mất. Tính toàn bộ là ngược lại tâm trí; chúng không bao giờ tồn tại cùng nhau. Hoang mang toàn bộ – tâm trí biến mất.
Cố hiểu điều này: rằng hoang mang có thể còn lại chỉ nếu nó không là toàn bộ. Tâm trí có thể còn lại chỉ nếu bạn là không toàn bộ trong bất kì cái gì. Là toàn bộ trong bất kì cái gì dù là bất kì cái gì, và tâm trí không thể bám lấy bạn cho dù một khoảnh khắc. Nhưng bạn đã dùng từ ‘toàn bộ’ chỉ để nhấn mạnh; bạn không hiểu nghĩa của nó.
Người hoang mang toàn bộ thậm chí không thể hỏi được câu hỏi này. Làm sao người đó sẽ hỏi được? Làm sao người đó sẽ nói thành câu hỏi? Câu hỏi nảy sinh từ tri thức. Người hoang mang toàn bộ sẽ đi tới tôi, sẽ nhìn tôi với con mắt trống rỗng, với đôi mắt điên; người đó không thể hình thành ra được câu hỏi. Người hỏi ngụ ý tâm trí; người hỏi ngụ ý bạn vẫn đang bám lấy tri thức nào đó. Bạn vẫn đang hi vọng rằng con đường có thể được tìm ra, rằng ai đó có thể chỉ cho bạn con đường này. Bạn vẫn nghĩ bản thân bạn có năng lực – rằng bạn sẽ có khả năng tìm ra con đường nào đó để thoát ra khỏi nó. Sự tuyệt vọng của bạn là không hoàn toàn. Phiền não của bạn là không hoàn hảo.
Nếu bạn không thể nghĩ rằng ý chí là con đường của bạn, và bạn không thể nghĩ rằng buông xuôi là con đường của bạn, thế thì tôi sẽ nói: hoang mang dường như là tự nhiên cho bạn – để điều đó là con đường của bạn đi. Nhưng bị hoang mang toàn bộ đi. Đừng nửa vời trong nó. Là hoang mang toàn bộ tới mức không tri thức nào còn lại trong bạn – không chắc chắn nào, không an ninh nào, không kinh sách nào, không tôn giáo nào, không niềm tin nào. Và tôi nói điều đó cho bạn vì bản thân tôi đã làm việc trên con đường của hoang mang.
Tất nhiên, khi hoang mang toàn bộ tới gần bạn hơn, bạn sẽ trở nên ngày càng điên hơn. Bạn sẽ không biết cái gì là cái gì. Thế thì dũng cảm sẽ được cần: dũng cảm vô cùng được cần tới. Người Sufis gọi nó là kĩ thuật: “kĩ thuật của hoang mang”. Hoang mang nhổ bật rễ mọi thứ mà bạn biết, dẫn bạn vào trong trống rỗng, bóng tối. Khi mọi tri thức bị bỏ đi, làm sao hoang mang có thể còn lại? Chỉ lắng nghe nó.
Bạn tới tôi, bạn tin vào Thượng đế, và tôi nói không có Thượng đế; thế thì có hoang mang – không phải vì tôi đã nói không có Thượng đế, nhưng vì bạn tin rằng có Thượng đế. Bây giờ có hai điều xung đột trong bạn: “Có Thượng đế” là một phần của bạn nói, phần khác đã trở nên thuyết phục với tôi rằng không có Thượng đế. Do đó, hoang mang. Hoang mang ngụ ý xung đột. Hoang mang ngụ ý bạn có hai loại tri thức đi tới đối lập đối xứng, điều xé toạc bạn ra.
Với tương lai kĩ thuật về hoang mang sẽ trở nên ngày càng quan trọng hơn. Nó chưa bao giờ quan trọng thế trong quá khứ, vì người Hindu được sinh ra là người Hindu và người Ki tô giáo và người Mô ha mét giáo và người Parsis và người Jaina cũng vậy. Từ chính lúc ban đầu người đó biết rằng người đó là đúng, và mọi người khác là sai. Người Mô ha mét giáo đã là người Mô ha mét giáo, và người đó biết chân lí là trong Koran và mọi thứ khác chỉ là vô nghĩa. Người Ki tô giáo đã là người Ki tô giáo, và người đó biết cách đi qua Christ và không có cách khác; mọi cách khác đều đi tới địa ngục.
Điều đó đã là tuyệt đối chắc chắn, dựa trên dốt nát; và tôi không hỗ trợ cho điều đó. Nhưng đã không có hoang mang. Đã có sự chắc chắn và mọi người đều hạnh phúc với sự chắc chắn của họ. Chắc chắn là rất nguy hiểm – không ai đã đạt tới chân lí qua tính chắc chắn. Nhưng mọi người đã thoải mái hơn, điều đó đã là thuận tiện hơn. Tâm trí tầm thường, ngu xuẩn cảm thấy rất thoải mái; họ biết. Chính ý tưởng rằng chúng ta biết, và rằng chúng ta là đúng, và mọi người khác là sai, là việc bảo vệ lớn lao. Nó chẳng dẫn bạn tới đâu, vì chừng nào người ta chưa đi qua hoang mang, sáng tỏ không bao giờ tới.
Sáng tỏ không phải là chắc chắn. Chắc chắn không là sáng tỏ. Chắc chắn là niềm tin mù quáng. Thế giới đã sống trong chắc chắn, nhưng bây giờ điều đó không còn là điều có thể. Thoải mái đó không còn có sẵn. Thế giới đã trở nên ngày càng nhỏ hơn và nhỏ hơn; nó là cái làng toàn cầu bây giờ. Người Hindu phải biết về người Ki tô giáo; không có cách nào né tránh điều đó. Người Ki tô giáo phải biết về người Hindu. Mọi người có thể đọc, mọi người có thể nghe radio, có thể xem ti vi. Mọi người đã trở nên có nhiều năng lực tri thức hơn, và tri thức đã bùng nổ từ mọi nơi. Bây giờ mọi tri thức này đang tạo ra hoang mang: “Ai là đúng?”
Người Mô ha mét giáo, người Ki tô giáo, người Do Thái, tin vào chỉ một kiếp sống. Đã không có hoang mang trước đây; điều đó đã là chân lí. Bây giờ thì rất khó. Ngay cả với người Ki tô giáo ngốc nghếch, rất khó tiếp tục tin vào một kiếp – vì hàng triệu người Hindu, hàng triệu Phật tử, người Jaina, người Sikh; nửa thế giới không phải là chuyện nhỏ. Nửa thế giới nói có tái sinh, hoá thân. Bây giờ không thể nào không nghe nửa kia, và họ cũng có lập luận của họ. Hoang mang nảy sinh.
Hoang mang nghĩa là: giờ bạn đã trở thành sẵn có cho mọi loại tri thức. Và khi bạn đi tới chân tường, chắc chắn! – thế thì bạn sẽ ngày càng hoang mang hơn! Hôm này tôi nói về người Mô ha mét giáo, hôm khác tôi nó về người Do Thái, hôm khác lại về Phật tử, người Hindu, người Jaina, và tôi liên tục nói. Tôi đang làm cho mọi nguồn tri thức bí mật thành sẵn có cho bạn. Điều đó là tự nhiên; bạn sẽ trở nên bị hoang mang. Nhưng đừng trong vội vàng.
Hoang mang đang được dùng ở đây như một kĩ thuật, và sẽ trở thành kĩ thuật quan trọng nhất trong thế giới sắp tới. Vì bây giờ không có cách nào đi ngược lại vào trong đường hầm của bạn và trở thành người Hindu và mù với mọi thứ khác, và trở thành người Do Thái, mù với mọi thứ khác; không có cách nào bây giờ. Người Ki tô giáo không thể phủ nhận Phật, và khi Phật bước vào, tất nhiên niềm tin của bạn vào Jesus bắt đầu dao động. Ngay cả các Phật tử bây giờ phải tin cậy rằng Christ cũng ở gần đâu đó – ông ấy có thể không đích xác ở trung tâm, nhưng ở chỗ nào đó gần gần. Ông ấy có thể không là Phật, nhưng ít nhất là bồ tát; là Phật về tiềm năng, rất gần. Nhưng thế thì có rắc rối: thế thì cái toàn thể của Jesus – thái độ của ông ấy, cách tiếp cận của ông ấy, triết lí của ông ấy, cách sống của ông ấy – là mâu thuẫn thế với các cách thức của Phật. Phật ngồi im lặnh dưới cây, không bận tâm về thế giới. Jesus rất quan tâm, rất được tham gia với thế giới; điều không chỉ ngẫu nhiên là người Do Thái phải giết ông ấy. Và điều không chỉ ngẫu nhiên là Phật đã không bị người Hindu giết. Ông ấy đã không làm bất kì cái gì, ông ấy đã chỉ ngồi dưới cây bồ đề, thiền. Nhưng Jesus đã can thiệp vào các chuyện xã hội: chính trị, tổ chức, xã hội, nhà thờ, tôn giáo. Ông ấy sẽ phá huỷ toàn thể cấu trúc; ông ấy đã là nhà cách mạng. Ông ấy phải bị giết.
Bây giờ có Jesus, có Phật, có Krishna. Krishna là chiều hướng khác: Phật đang ngồi dưới cây, Krishna đang thổi sáo. Bạn không thể hình dung Phật thổi sáo. Jesus đang treo trên cây chữ thập, và Krishna đang nhảy múa cùng nhiều bạn gái thế. Những chiều đa dạng thế đã trở thành sẵn có cùng nhau; bây giờ bạn bị hoang mang.
Nhưng với tôi, hoang mang là có giá trị nhiều hơn chắc chắn. Chắc chắn là tầm thường, chắc chắn là ngu xuẩn. Chắc chắn đơn giản ngụ ý rằng bạn không biết. Chỉ người rất dốt nát có thể chắc chắn.
Có lần chuyện xảy ra: Ai đó đã nói chuyện với Voltaire và ông ta nhắc tới một cái tên, cái tên của nhà thượng đế học, triết gia rất nổi tiếng, và người này đang nói về nhà thượng đế học này nói với Voltaire rằng ông ấy biết mọi thứ. Voltaire có vẻ ngạc nhiên và nói, “Ông ấy ngu xuẩn thế mà biết mọi thứ sao?”
Người khôn ngần ngại. Người khôn không thể chắc chắn thế. Người khôn biết nhiều thứ của sự sống. Người khôn biết sự tồn tại đa chiều. Người khôn biết rằng mọi điều chúng ta biết đều không là gì khi so sánh với cái còn lại để được biết. Cái không biết bao giờ cũng nhiều hơn cái đã biết. Cái đã biết chỉ như hạt cát; Phật cũng đã nói thế. “Bất kì cái gì ta biết,” ông ấy nói, “đều chỉ giống như hạt cát, và bất kì cái gì ta không biết là toàn thể cát của trái đất, của mọi sông Hằng,” của mọi dòng sông, của mọi biển cả.
Tính chắc chắn không phải là cái gì đó có giá trị. Nó là thoải mái, đúng; nó là thoải mái ngu xuẩn thế. Người ngốc dường như là người được phúc lành nhất. Tại sao? – người đó không có hoang mang, người đó thực sự không có tâm trí để bị hoang mang. Người đó có sự lung linh tí hon của thông minh tới mức người đó không thể đảm đương được hoang mang. Thông minh càng lớn, bạn càng có thể đảm đương được hoang mang. Do đó tôi nói thời đại này là thời đại của hoang mang, vì thời đại này là thời đại của thông minh.
Tính chắc chắn cũ mất đi rồi và ngu xuẩn cũ cũng mất rồi – và tốt! Và tôi hi vọng nó mất đi vì điều tốt. Hoang mang đã đi vào; đây là bước đầu tiên hướng tới sáng tỏ. Nếu bạn thực sự dũng cảm, bạn sẽ đặt câu hỏi với mọi thứ bạn biết, và bạn sẽ đặt câu hỏi một cách tuyệt đối. Và bạn sẽ không rất mềm mỏng về điều đó. Bạn sẽ nghi ngờ với mọi thứ mà bạn biết, và qua nghi ngờ, mọi cái bạn biết bị khử bỏ đi. Và không vội vàng mà chắc chắn, bằng không bạn sẽ không có khả năng nghi ngờ. Việc nghi ngờ của bạn sẽ trở thành không trung thực. Nếu việc nghi ngờ của bạn là trung thực, thế thì nó phải đi tới chính cốt lõi của con người bạn.
Người tìm kiếm chân lí trở thành lửa, sự khao khát, cơn đói lớn. Người đó đặt toàn thể đời mình vào lâm nguy. Tất nhiên, người đó phải nhận rủi ro của việc bị hoang mang; người đó sẽ bị hoang mang. Nhưng nếu bạn kiên trì, và bạn không bám lấy cái gì đó chỉ vì sự sáng tỏ, chỉ vì tính chắc chắn, chỉ để là thoải mái; nếu bạn không bám lấy cái gì đó, nếu việc tìm của bạn là đích thực, một ngày nào đó bạn sẽ thấy – mọi thứ đã biến mất.
Đầu tiên đi tới hoang mang; hoang mang chặt tận rễ tri thức của bạn. Một khi mọi tri thức đã biến mất, hoang mang cũng biến mất – vì hoang mang không thể tồn tại mà không có tri thức. Bạn tin vào Thượng đế và ai đó nói không có Thượng đế, và niềm tin của bạn chỉ là niềm tin, và bạn bỏ niềm tin này…. Bạn nói, “Được, bây giờ mình sẽ chỉ tin khi mình biết, và mình còn chưa biết. Vậy tốt: người này, người nói không có Thượng đế, đã giúp mình gạt bỏ niềm tin mà đã chỉ là niềm tin và không là kinh nghiệm riêng của mình, thứ được vay mượn. Mình bỏ nó.”
Nếu bạn bỏ niềm tin…. tôi không nói bắt đầu tin rằng không có Thượng đế, vì thế thì lần nữa bạn sẽ bị hoang mang một ngày nào đó. Thế thì bạn có thể đi tới ai đó khác người cực kì hạnh phúc, có tính cầu nguyện: chính rung động của người đó nói rằng có nhiều thứ hơn của sự sống. Và người đó nói có Thượng đế, và Thượng đế đã xảy ra cho người đó – lần nữa bạn sẽ bị hoang mang. Bây giờ bạn đã bám vào niềm tin rằng không có Thượng đế, và ở đây người này tới. Không, đừng bám vào bất kì niềm tin nào. Bỏ mọi niềm tin đi. Vẫn còn trong chân không đó của không niềm tin, không tin vào Thượng đế không tin vào không Thượng đế. Không niềm tin – Ki tô giáo, Hindu, Mô ha mét giáo, hữu thần, vô thần; không niềm tin nào – thế thì ai có thể làm bạn hoang mang được? Làm sao bạn có thể bị hoang mang? Ai đó mang tới tin tức nào đó; bạn sẽ nói, “Cám ơn. Tôi sẽ suy tư về nó, tôi sẽ suy ngẫm về nó. Tôi không tin vào bất kì cái gì, cho nên không có vấn đề về bị hoang mang.”
Nếu hoang mang được dùng một cách toàn bộ, các niềm tin của bạn sẽ biến mất, nó sẽ phát quang toàn thể mảnh đất. Và trong trạng thái không niềm tin, hoang mang trở thành không thể được. Khi hoang mang trở thành không thể được, có nảy sinh sáng tỏ, và sáng tỏ đó không phải là của niềm tin, không của kinh sách, không của việc thuộc vào nhà thờ, không của an ủi, không của thuận tiện, không được bất kì người nào tạo ra. Nó là sự trong suốt nhận biết riêng của bạn. Và qua trong suốt đó là chân lí.
Bạn nói, “Tôi bị hoang mang toàn bộ.” Rất tiếc, tôi không thể đồng ý với bạn được. Thực ra, bạn đang yêu cầu tôi cho bạn cái gì đó để cho bạn có thể bỏ hoang mang của bạn và có thể lại trở thành chắc chắn. Không, tôi không phải là kẻ thù của bạn. Tôi sẽ không cho bạn bất kì niềm tin nào. Tôi sẵn sàng cho bạn bản thân tôi, nhưng tôi sẽ không cho bạn bất kì niềm tin nào. Tôi sẵn sàng chia sẻ cùng bạn kinh nghiệm riêng của tôi, tôi sẵn sàng chia sẻ con người của tôi, nhưng tôi sẽ không cho bạn bất kì niềm tin nào. Tôi sẽ không làm cho bạn thoải mái vì điều này sẽ cái chết. Nhà của bạn còn chưa tới, và ai đó làm cho bạn thoải mái bên cạnh đường và cho bạn thuốc ngủ, và bạn đang mơ, ngủ, và tưởng đây là nhà của bạn và mọi thứ là đẹp – không, tôi sẽ không làm điều đó cho bạn đâu. Đó là điều các tu sĩ và giáo hoàng của bạn đã từng làm mãi cho tới giờ.
Tôi sẽ không lay bạn và làm choáng bạn ra khỏi thuốc ngủ của bạn, ra khỏi tính chắc chắn của bạn. Tôi sẽ tạo ra khuấy động trong bạn. Tôi sẽ tới như cơn xoáy lốc. Tôi sẽ phá huỷ tâm trí bạn hoàn toàn. Chỉ nếu bạn sẵn sàng cho việc phá huỷ đó, tính sáng tạo sẽ được sinh ra cho bạn.
Bạn nói, “Thầy nói cho chúng tôi các con đường của ý chí và buông xuôi. Con đường của ý chí chắc chắn không dành cho tôi.” Làm sao bạn biết? Làm sao bạn đã trở nên chắc chắn thế rằng con đường của ý chí không dành cho bạn? Thử trước hết đi, thực nghiệm đi đã. Người ta học qua thử và sai – và không có cách khác. Đừng có tính tiên nghiệm: đừng nói từ chính lúc ban đầu, “Cái này không dành cho tôi, và tôi chắc chắn,” bằng không bạn sẽ lại bị hoang mang. Ngày nào đó bạn sẽ thấy ai đó người đã đạt tới qua con đường của ý chí, và bạn sẽ thấy việc nở hoa và hương thơm của người này, và bạn sẽ bắt đầu cảm thấy, “Có thể con đường của ý chí là dành cho mình nữa… người này đã đạt tới.” Tham của bạn sẽ nảy sinh. Bạn sẽ lại bị hoang mang.
Đây là cách bạn tạo ra khả năng cho hoang mang. Đừng nói, “Con đường của ý chí chắc chắn không dành cho tôi” – vì bạn chưa thử. Thử nó đi. Nếu bạn thử con đường của ý chí, không cái gì đi tới sai. Nếu bạn thành công, tốt. Nếu bạn không thành công, điều đó nữa cũng là tốt. Thế thì bạn đã biết ít nhất một điều: rằng điều này không dành cho bạn. Điều đó nữa là thành tựu lớn: biết, “Cánh cửa này không dành cho mình.” Bằng không đôi khi người ta liên tục gõ lên cửa sai.
Thử con đường của ý chí đi; có thể nó dành cho bạn, có thể nó không dành cho bạn. Tôi không thể nói trước rằng nó dành cho bạn hay rằng nó không dành cho bạn – vì nếu tôi nói và bạn tin tôi, bạn sẽ tạo ra khả năng của hoang mang một ngày nào đó. Đừng tin tôi. Bạn thử đi. Cái gì sai trong điều đó? Vui đùa thêm chút ít đi, nó là môn thể thao hay: thử con đường của ý chí.
Tại sao bạn nói, “Chắc chắn nó không dành cho tôi”? Làm sao bạn có thể chắc chắn được? Thủ đoạn này của việc trở nên chắc chắn mà không biết phải bị bỏ đi, bị bỏ đi hoàn toàn. Thử đi. Nếu bạn thành công, tốt. Nếu bạn không thành công, thế nữa bạn đã thành công, vì thế thì điều còn lại là con đường của buông xuôi. Nếu bạn thất bại trên con đường của ý chí, thế thì một cách hi vọng hơn, với nhiều năng lượng hơn, với tính toàn bộ hơn, bạn có thể đi trên con đường của buông xuôi. Nếu bạn không thử con đường của ý chí, bạn có thể đi trên con đường của buông xuôi, nhưng bạn bao giờ cũng sẽ vẫn còn hoài nghi liệu đây có phải là con đường của bạn hay không.
Cho nên điều thứ nhất: không bao giờ quyết định mà không có thực nghiệm. Có tính khoa học đi. Mọi thứ là giả thuyết; thử nó đi. Nó có thể hợp lí chỉ bởi kinh nghiệm, nó có thể chứng tỏ không hợp lí chỉ bởi kinh nghiệm. Không có cách khác để quyết định. Để quyết định bắt nguồn từ kinh nghiệm tồn tại của bạn. Và thế rồi bạn nói, “Nhưng buông xuôi cũng dường như không hoàn hảo.” Nhưng làm sao bất kì cái gì có thể là hoàn hảo nếu bạn không là hoàn hảo? Buông xuôi sẽ là buông xuôi của bạn, không phải của tôi. Buông xuôi sẽ là của bạn, không phải của Meera hay của Mahavira. Buông xuôi sẽ là của bạn, không phải của Krishna hay của Christ. Tất nhiên, buông xuôi nhất định là cùng phẩm chất như bạn vậy.
Con đường của ý chí hay con đường của buông xuôi là không giống siêu xa lộ nơi bất kì người nào có thể bước đi và con đường này vẫn còn như vậy. Không, con đường thay đổi cùng người bước đi. Bạn mang phẩm chất của bạn. Chẳng hạn, nếu bạn thấy bức tranh của Picasso… bạn có thể dùng cùng chổi vẽ, và cùng mầu vẽ, và cùng vải vẽ, nhưng bạn có hi vọng rằng một Picasso sẽ được sinh ra không? Bức tranh sẽ là của bạn. Chổi vẽ và vải vẽ có thể là của Picasso. Bạn thậm chí có thể xin phép vẽ trong studio của ông ấy, nhưng thế nữa bức tranh sẽ là của bạn; nó sẽ không là một Picasso.
Đích xác giống điều đó, khi bạn đi trên bất kì con đường nào, con đường không là sở hữu tập thể. Từng cá nhân phải tạo ra con đường riêng của mình trong khi bước trên nó.
Buông xuôi của bạn sẽ là buông xuôi của bạn. Nó sẽ là hoàn hảo như bạn vậy. Đừng mong đợi nhiều hơn, bằng không, từ lúc bắt đầu, bạn đang tạo ra chướng ngại cho trưởng thành của bạn. Và thực ra, con đường là hoàn hảo chỉ khi bạn đã đi tới, không bao giờ trước điều đó. Nhưng thế thì con đường là không được cần.
Cho nên mọi người phải bước đi trên con đường không hoàn hảo, vì mọi người là không hoàn hảo. Và tại sao đòi hỏi hoàn hảo? Yêu cầu của bạn là quá nhiều. Bạn đi tới nhà hoá học: bạn không đòi hỏi thuốc hoàn hảo. Bạn đòi hỏi thuốc mới nhất và tốt nhất, không vì hoàn hảo – vì hoàn hảo không bao giờ tồn tại. Ngày mai thuốc tốt hơn có thể tới và thuốc này sẽ bị bỏ đi. Mọi tháng các thuốc đều đang bị bỏ đi, những thuốc mới đang được phát minh ra; nhưng không thuốc nào là hoàn hảo, và không thể nào là hoàn hảo. Hoàn hảo ngụ ý bây giờ không có khả năng nào để tăng trưởng. Hoàn hảo ngụ ý chết. Hoàn hảo ngụ ý bây giờ mọi thứ được kết thúc, điểm chấm hết đã tới.
Cả đời mà bạn đã quen thuộc không là gì ngoài giấc mơ – ác mộng, đúng. Kẻ thù và bạn bè, cả hai là các bộ phận của mơ; buông xuôi và ý chí, cả hai là các bộ phận của mơ; lí thuyết, triết lí, học thuyết, nhà thờ, là các bộ phận của mơ, mơ của con người. Điều duy nhất phải được làm là: xin thức dậy đi. Và không ai có thể làm cho bạn thức dậy… chừng nào bạn chưa quyết định làm. Đó là quyết định của bạn. Không có nhu cầu khao khát bất kì cái gì thêm nữa về các niềm tin bên ngoài để bám vào, vì mọi niềm tin đều là giả. Không có nhu cầu tìm kiếm triết lí về sự sống; sự sống là đủ. Mọi triết lí là giả, kể cả triết lí của tôi. Khi tôi nói mọi, tôi ngụ ý mọi. Thức dậy đi! Xin thức dậy đi! Đó là mọi điều có thể được nói.
Từ “Con đường của Yêu”, Ch.10
