Trước hết, ba điều này cần phải được hiểu. Một, trạng thái bình thường của tâm trí con người – khi bạn bám vào thế gian, vào bờ bên này, và bờ bên kia dường như là hư ảo. Bạn không thể nào tin được vào bờ bên kia. Bạn bám quá chặt vào bờ bên này đến nỗi vấn đề duy nhất là phải giúp bạn gỡ nó nữa.
Ngay bây giờ, Sandela, chẳng ích gì nếu bạn bắt đầu nghĩ về việc trở thành bồ tát. Điều này chẳng ích gì, điều này sẽ là nguy hiểm. Điều này sẽ chỉ là cách thức để bám vào bờ bên này. Bạn còn chưa thoát khỏi bờ bên này. Đây sẽ là cách thức mới để bám vào thế giới lần nữa. Và điều này rất thủ đoạn – bây giờ nó sẽ nhân danh tôn giáo, từ bi, tình yêu mọi người, phục vụ. Bây giờ nó sẽ có ý thức hệ vĩ đại trong đó – “Mình ở đây để giúp mọi người, đó là lí do tại sao mình không định sang bờ bên kia.” Và bạn không muốn qua bờ bên kia, và bạn không biết rằng bờ bên kia tồn tại, và bạn thậm chí chẳng tin rằng bờ bên kia hiện hữu. Bây giờ bạn rơi vào cái bẫy rất tinh vi.
Đây là giai đoạn thứ nhất của tâm trí bình thường: nó bám vào thế gian, nó luôn luôn tìm ra ngày càng nhiều những lí do mới để bám. Rất khó gỡ ra. Giai đoạn thứ hai là giai đoạn của bồ tát, người đã đạt tới trạng thái gỡ ra đó, nơi người đó sẵn sàng bay qua bờ bên kia, người đó không còn gốc rễ nào trong thế giới này. Trong giai đoạn thứ nhất rất khó gỡ ra, trong giai đoạn thứ hai rất khó bám lại.
Kinh Kim Cương dành cho những người ở giai đoạn thứ hai, không phải dành cho những người ở giai đoạn thứ nhất. Trước hết bạn phải gỡ ra, trước hết bạn phải phá huỷ tất cả gốc rễ của bạn ở thế giới này. Khi bạn đã phá huỷ tất cả các gốc rễ của mình rồi, chỉ thế thì bạn mới có thể giúp đỡ được người khác, bằng không bạn chẳng giúp được gì. Bạn chẳng có gì để chia sẻ. Bạn có thể cứ tin “tôi yêu mọi người” nhưng bạn chưa có yêu. Bạn vẫn muốn mọi người yêu bạn. Bạn vẫn là kẻ đi xin, bạn chưa ở vị trí chia sẻ yêu của bạn không bởi lí do nào, chỉ vì niềm vui tột đỉnh của việc chia sẻ.
Trước hết đạt tới giai đoạn hai đi. Trước hết để cho bản thân bạn hoàn toàn vô ngã đi. Phá huỷ mọi gốc rễ của bạn trong thế giới này, đừng mang tính sở hữu. Chỉ thế thì điều Phật đang nói mới liên quan tới bạn: thế thì vấn đề sẽ nảy sinh. Trước hết vấn đề là làm sao gỡ ra, thế rồi vấn đề nảy sinh là làm sao để bám lấy nó thêm một chút nữa.
Phật nói, khi bạn không còn gốc rễ thế thì bạn lại được cần ở đây. Thế thì bạn có cái gì đó để chia sẻ. Thế thì bạn có kim cương để chia sẻ. Thế thì trước khi ra đi, chia sẻ và lưu lại đây lâu đến mức bạn có thể. Đây là giai đoạn hai. Giai đoạn ba là giai đoạn của phật người đã đạt tới bờ bên kia.
Bây giờ bạn hỏi: “Tại sao phật là phật mà không phải là bồ tát?” Giai đoạn ba còn khó hơn. Đến bờ bên kia rồi, nhưng vẫn còn ở bờ bên này, đó là việc khó khăn nhất. Đến bờ bên kia rồi, nhưng vẫn còn giúp đỡ mọi người là điều khó khăn nhất. Cho nên đấy là ba điều khó. Thứ nhất, gỡ ra khỏi bờ bên này. Thứ hai, khi việc gỡ ra đã xảy ra thì vẫn bám lại trên bờ bên này. Và thứ ba, khi bạn không thể bám được trên bờ bên này… vì một khoảnh khắc sẽ tới khi điều ấy trở thành không thể được.
Mỗi bồ tát đều phải trở thành phật. Bạn không thể bám mãi bờ bên này, đó là bất hợp pháp. Đến một lúc nào đó bạn phải ra đi. Lưu lại một chút thì có thể được; nhiều nhất là một kiếp sống, không nhiều hơn thế. Thế rồi bạn sẽ phải ra đi. Bạn có thể bám một kiếp, vì tất cả các rễ đều bị phá huỷ nhưng bạn vẫn còn thân thể, cho nên bạn có thể lưu lại trong thân thể đó. Bạn có thể bám nhiều nhất một kiếp sống, rồi bạn phải ra đi.
Thế rồi đến giai đoạn thứ ba – phật. Phật là người đã ra đi rồi mà vẫn tiếp tục cứu giúp mọi người. Nhưng nhớ lấy, nếu bạn đã là bồ tát, chỉ thế thì bạn mới có khả năng trong giai đoạn thứ ba vẫn cứu giúp mọi người, ngoài ra thì không thể.
Có hai từ cần phải hiểu. Một là alahán, và từ kia là bồ tát. Alahán là một người… cũng cùng trạng thái như bồ tát – thế giới đã bị phá huỷ, ông ấy không còn gắn bó nữa, bản ngã đã mất – nhưng lập tức ông ấy sang bờ bên kia. Ông ấy được gọi là alahán. Ông ấy không bận tâm về người khác. Ông ấy đơn giản qua bờ bên kia ngay khi đã sẵn sàng. Alahán sẽ không thể từ bờ bên kia mà cứu giúp được, vì ông ấy không biết phải làm cách nào để giúp, ông ấy chưa bao giờ được huấn luyện để giúp đỡ. Còn bồ tát cũng trong cùng trạng thái như alahán. Ông ấy đã chứng ngộ, ông ấy đã thấy, ông ấy đã trở thành chân lí, nhưng ông ấy vẫn lưu lại bờ bên này lâu thêm chút nữa và liên tục giúp đỡ mọi người theo đủ mọi cách mà ông ấy có thể giúp. Ông ấy biết cách cứu giúp.
Nếu bạn đã là bồ tát và thế rồi bạn sang bờ bên kia, bên bờ bên kia alahán cũng trở thành phật và bồ tát cũng trở thành phật – bờ bên kia là bờ của trạng thái phật – nhưng người đã từng là bồ tát trên bờ bên này sẽ có khả năng giúp đỡ từ bờ bên kia nữa. Ông ấy sẽ tìm ra cách thức và phương tiện. Và phật tiếp tục cứu giúp qua hàng thế kỉ.
Cả đến bây giờ, nếu bạn cởi mở với Phật, giúp đỡ sẽ tới với bạn. Cả đến bây giờ, nếu bạn thiết tha yêu mến Phật, giúp đỡ sẽ đến với bạn. Ông ấy vẫn gọi bạn từ bờ bên kia, nhưng tiếng gọi của ông ấy thật xa xăm. Bạn sẽ phải lắng nghe thật chăm chú, còn chăm chú hơn cả nghe tôi nói, bởi vì tiếng nói ấy sẽ tới từ cõi bên kia.
Sớm hay muộn, tôi cũng sẽ ra đi. Nếu bạn biết cách chăm chú lắng nghe tôi, nhiều người trong các bạn sẽ có thể nghe được tôi từ bờ bên kia nữa.
Trạng thái phật là trạng thái tâm thức tối thượng. Nhưng nếu bạn đi qua trạng thái bồ tát, bạn vẫn còn có sẵn cho thế giới. Bạn sẽ là cánh cửa sổ mở tới Thượng đế mãi mãi. Nếu bạn không đi qua trạng thái bồ tát, bạn sẽ biến mất vào trong cõi vô cùng, nhưng chẳng ai còn được bạn giúp đỡ nữa.
Từ “Kinh Kim cương”, Ch.4 Từ cõi bên kia
